13-mavzu. Islom dini tarixi va falsafasi Reja

SOXTA HADISLAR TO’QILISHIGA SABAB BO’LGAN  

BIR NECHA OMILLAR 

1.  O’zlarini  taqvodor  zohid  kishi  deb  bilgan  ba’zilar  odamlarni  yaxshilikka  targ’ib  qilish, 

yomonlikdan qaytarish maqsadida hadis to’qiganlar. Odamlar esa ularning so’zlari va tashqi 

ko’rinishlariga ishonib, to’qigan narsalarini hadis deb qabul qilganlar. 

2.  O’z  mazhablarining  boshqalaridan  ustun  ekanligini  isbotlash  maqsadida  turli  hadislar 

to’qigan xorijiylar, shialar va shu kabi siyosiy va aqidaviy firqalar bo’lgan. 

3.  Har  xil  hadislar  to’qib,  musulmon  va  hadislarga  zarar  yetkazmoqchi  ayrim  islom 

dushmanlari harakati. 

4.  Hokimlar  va  podshohlarga  yoqish  uchun  ularning  ishlariga  moslab  yoki  maqtab  hadislar 

to’qigan ayrim imoni zaif kishilar qilmishi. 

5. Odamlarga qiziqarli bo’lishi  va ularning e’tiborini tortib tirikchilik qilish  maqsadida turli 

hadislar to’q’igan ba’zi qissachilar faoliyati. 

6.  Birorta  ham  shayx  bilmaydigan  hadislar  to’qib  odamlar  orasida  shuhrat  qozonmoqchi 

bo’lgan kishilar harakati. 

  

---

VII  asr  oxiri  VIII  asr  boshlarida  tafsir  ilmi  bilan  bir  qatorda  hadis  ilmida 

musnadlar  yozila  boshladi.  Islomning  avvalgi  vaqtida  faqatgina  yozma  holida 

saqlanib  kеlingan  bo’lsa,  kеyinchalik  turli  darajadagi  soxta  hadislar  ham 

musulmonlar orasiga singib kеtdi. Bu esa olimlar oldiga katta mas’uliyatli vazifani, 

to’qima hadislarni va “sahih” – ishonchlilarini ajratib berish vazifasini qo’ydi.  

Islom olamida eng obro’li hadis to’plamlari quyidagilar hisoblanadi: