13-mavzu. Mehnat bozori va ta’limda raqamli transformatsiya reja

13.2. Raqamli ko'nikmalar va vakolatlar.
Raqamli iqtisodiyot yangi ko'nikma va malakalarni talab qiladi. Ish beruvchilar uchun yosh mutaxassislar orasida yumshoq qobiliyatlar deb ataladigan qobiliyatlar ustuvor bo’lmoqda: shaxsiy fazilatlar va ijtimoiy ko'nikmalar, masalan, jamoada ishlash qobiliyati, qiziqish, tashabbuskorlik, tanqidiy fikrlash, murakkab muammolarni hal qilish qobiliyati, turli odamlar bilan muloqot qilish va to'g'ri ustuvorlikni belgilash. Shu bilan birga, rasmiy diplom va sertifikatlarning roli sezilarli darajada kamaymoqda. Google, Apple va IBM kompaniyalari ish uchun murojaat qilishda endi oliy ma'lumot diplomlarini talab qilmaydi, ularga etarli tajriba kifoya qilmoqda.
Yangi ish sharoitlari yangi raqamli ko'nikmalarni talab qiladi.
Raqamli ko'nikmalar – bu samarali va ijodiy o‘z-o‘zini kasf etish, o‘rganish, faoliyat yuritish va umuman ijtimoiy faoliyat kontekstida ma'lumotlarni qidirish va boshqarish, raqamli tarkibni yaratish va tarqatish, o'zaro hamkorlik qilish va muammolarni hal qilish uchun raqamli qurilmalar, aloqa dasturlari va qidirish tarmoqlaridan foydalanish ko'nikmalarining kombinatsiyasidir.
Kanadada qabul qilingan tasnifida raqamli ko'nikmalar quyidagi toifalarni o'z ichiga oladi:
1. Asosiy savodxonlik, xat, hujjatlarni rasmiylashtirish va hisob-kitoblarni o'z ichiga olgan, ularsiz faqat past malakali ishlarni bajarish mumkin bo’lgan asosiy, fundamental ko'nikmalar.
2. Transversal ko'nikmalarga asosan jamoaviy ishlash, uzluksiz ta’lim, muammolarni hal qilish va munosabatlarni rivojlantirish kabi ko'chiriladigan va moslashuvchan ko'nikmalar kiradi.
3. Raqamli texnik ko'nikmalar - kompyuter va dasturiy ta'minotdan foydalanish, tarmoq xavfsizligi choralari va boshqalar.
4. Raqamli axborotni qayta ishlash ko'nikmalari - axborotni qayta ishlashga nisbatan yuqori darajadagi bilim qobiliyatlari, masalan, ma'lumotlarni qidirish va sintez qilish; axborotni baholash, qo'llash, yaratish va uzatish.
Eng yangi raqamli texnologiyalardan foydalanish, raqobatning yangi shartlari talablari kompaniyalarni kadrlarni tanlash, tayyorlash, qayta tayyorlash va ish joyini saqlashga boshqacha munosabatda bo'lishga majbur qilmoqda. Raqamli ko'nikmali mutaxassislar firmaning raqobatbardosh strategiyasining asosiy resursiga aylanib bormoqda.
Britaniya hukumati tomonidan o’tkazilgan tadqiqotga ko'ra, 2022 yilga kelib dunyo iqtisodiyotidagi yangi ish o'rinlarining taxminan 22% yangi raqamli kasblar tomonidan yaratiladi. Yaqin kelajakda asosiy e'tibor zarur raqamli ko'nikmalarga ega bo'lgan xodimlarni ishga yollashga qaratiladi. Bundan tashqari, yaqinda so'rov o'tkazilgan kompaniyalarning 73% i allaqachon bunday malakali mutaxassislarni qidirishda jiddiy muammolarga duch kelishmoqda.
Ushbu tahdidni anglagan holda, ko'plab kompaniyalar etakchi universitetlar va kollejlar bilan birgalikda maxsus ta'lim va o'quv dasturlarini faol ravishda ishlab chiqmoqdalar. Onlayn o'quv kurslari va dasturlari kompaniyalar xodimlarining raqamli vakolatlarini oshirish uchun alohida e’tiborga erishmoqda.