13. Singapur ta’lim tizimi

13. Singapur ta’lim tizimi
Singapur (Singapore) Singapur Respublikasi (inglizcha – Republic of Singapore, malaycha Repablic Singapura) — Janubiy Sharqiy Osiyodagi davlat. Singapur oroli va unga tutash mayda orollar hamda Malakka yarim orolning janubiy chekkasida joylashgan. Maydoni 640 km². Aholisi 4,45 mln. Kishi (2023). Poytaxti — Singapur shahri
Singapur ta’limining o‘ziga xosliklari bisyor. Ulardan biri — mamlakatda o‘qitish jara­yoni xitoy tili bilan birga, ingliz tilida olib boriladi. Bir paytlar Singapur sobiq bosh vaziri Li Kuan Yu mamlakatning jahon iqtisodiyotiga integratsiyala­shishi oson kechishi uchun kundalik muloqotda ingliz tilidan keng foydalanishni taklif etgan.

Singapur XX asrgacha Buyuk Britaniya mustamlakasi bo‘lib, 1959-yildagina mustaqilligini qo‘lga kiritdi. O‘sha kezlari aholining 95 foizini xitoy, hind va malay xalqlari tashkil etgani bois darslar ular­ning ona tilida o‘tilgan. Ingliz tilida esa faqat yevropaliklar so‘zlashgan. Bunday vaziyatda yangi jamiyatni shakllantirish uchun, avvalo, yangi ta’lim tizimini joriy etish zarur edi. Natijada Singapur ta’limi bugungi kunga qadar 3 bosqichni bosib o‘tdi. Birinchi bosqich — 1959–1979-yillarda barcha ta’lim dasturlari standartlashtirildi. Maktablarda o‘qitish uchun asosiy til etib ingliz tili tanlandi. Shu yillari ta’limni rivojlantirish dasturi doirasida 83 ta maktab qurilib, davlat tomonidan moliyalashtirildi. Oliy ta’limni rivojlantirishga alohida e’tibor qaratildi.

1979-yildan 1997-yilga qa­dar davom etgan ikkinchi bos­qichda esa ta’lim sifatini oshirishga urg‘u berildi. Maktablarda sinflar bolalarning qobiliyatiga ko‘ra ixtisoslana boshladi. 1992-yili texnik ta’lim instituti tashkil etilib, maktablarda maxsus texnik ta’lim joriy qilindi.

1997-yildan ta’lim tizi­midagi mavjud imkoniyatlarni “pullash” bosqichi boshlandi. Ko‘proq mablag‘ evaziga yaxshiroq ta’lim olish imkoniyati yaratildi. Shuningdek, 2008-yildan maktablardagi ommaviy ta’lim bekor qilinib, fuqarolar butun hayoti davomida olishi mumkin bo‘lgan individual ta’lim dasturlariga yo‘l ochildi. Oliy o‘quv yurti talabalari uchun o‘qish pulini to‘liq qoplaydigan “Edusave” ta’lim grantlari tizimi joriy etildi. Bir so‘z bilan aytganda, mamlakatda do‘stona ta’lim (ingliz va xitoy tillarida o‘qitish), yosh avlodga puxta bilim berish, aholining barcha qatlami uchun davlat tomonidan kafolatlangan ta’limni joriy etish hamda har bir o‘quvchiga alohida e’tibor qaratish kabi omillar asosida Singapurda zamonaviy ta’lim tizimi shakllantirildi.

Ayni paytda Singapur ta’lim tizimi uch bosqich — maktabgacha, umumiy o‘rta va oliy ta’limdan iborat. Bog‘chaga bolalar 3 yoshdan qabul qilinadi. Ikki-uch yil davomida ularga ona tili va ingliz tili, o‘qish, sanash, kuylash, rasm chizish, raqs tushish kabilar o‘rgatiladi. Singapurda davlatga qarashli bog‘chalar yo‘q. Maktabgacha ta’lim muassasalarining barchasi xususiy bo‘lib, ayrimlarigina diniy tashkilot yoki jamg‘armalar tomonidan boshqariladi.
Davlat tuzumi. Singapur Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik tarkibiga kiruvchi respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1963-yil qabul qilingan (keyinchalik tuzatishlar kiritilgan). Davlat boshligʻi — prezident (2011-yil Iyul oyidan boshlab Dr. Tony Tan, Respublika 7-prezidenti), u umumiy toʻgʻri ovoz berish yoʻli bilan aholi tomonidan 6 yil muddatga saylanadi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni parlament, ijrochi hokimiyatni bosh vazir boshchiligidagi hukumat amalga oshiradi.
Tabiati. Singapur orol Joxor boʻgʻozi orqali Malakka yarim oroldan, Malakka va Singapur boʻgʻozlari orqali Indoneziya o.laridan ajralib turadi. Sohillari pasttekislik, bir oz botqoqlashgan, janubi-gʻarbiy sohillarida marjon riflari bor. Relyefi tekislik (bal. 176 m gacha). Iqlimi ekvatorial, mussonli. Oʻrtacha temperatura yanvarda 26°, iyulda 27°. Yillik yongʻin 2500 mm. Katta daryosi — Singapur.

Ichimlik suv yetishmaydi, u Malayziyadan keltiriladi. Koʻpgina mayda orollarda odam yashamaydi, ularda tropik oʻsimliklar sakdanib qolgan. Ayrim sohillari mangozorlar bilan band.

Aholisining koʻpchiligi xitoylar (76%). Malayyalar (14%), Hindiston, Bangladesh, Pokiston, Shri Lankadan kelganlar (7%), yevropaliklar va boshqa yashaydi. Rasmiy tillar — xitoy, ingliz, malayya, tamil tillari. Dindorlari buddaviylik. Konfutsiylik, islom, hinduiylik, xristian dinlariga eʼtiqod qiladi.
Tarixi. 14-asrga oid Xitoy va Yava yilnomalarida bu orol Tumasik (yavacha “masek” — dengiz) deb atalgan. 1275-yil S.ga Yava qiroli Kertanagar qoʻshinlari, 1349-yil Siyom harbiy kemalari hujum qilgan. 1377-yildan orol Yavaga karam boʻlgan, 15-asr boshlarida esa Tan davlatining qiroli Sukotan oʻzini Singapur, Malakka va Malayya hukmdori deb yuritgan, soʻng Joxor sultonligi kuliga oʻtgan. 1819-yil orol inglizlarning Ost-Indiya kompaniyasiga qaram boʻlib qolgan. 1826—1946-yillarda S. — StreytsSetlments tarkibidagi ingliz mustamlakasi. Ikkinchi jahon urushi vaqtida Singapurni yapon qoʻshinlari egallab turgan (1942— 45). 1959-yildan Hamdoʻstlik tarkibidagi “oʻzini oʻzi boshqaruvchi davlat”. 1963—65 yillarda Malayziya Federatsiyasi tarkibiga kirdi. 1965-yil 9 avgustda undan ajrab chiqib, alohida mustaqil respublikaga aylandi. 1965-yil sentdan BMT aʼzosi. Oʻzbekiston Respublikasi suverenitetini 1992-yil 2 yanvarda tan olgan, 1997-yil 8 aprelda diplomatiya munosabatlarini oʻrnatgan. Milliy bayrami — 9 avgust — Milliy kun (1965
14. TURKIYA
Turkiya Osiyo va Yevropa qit’alarida joylashgan davlatdir. Mamlakatning katta qismi G’arbiy Osiyoda, Anadolu yarim orolida joylashgan. Turkiyada turmush darajasi ancha yaxshi, shuning uchun agar siz oilangiz bilan u yerga ko’chib o’tmoqchi bo’lsangiz, qaroringiz yaxshi bo’ladi.
Sizni tashvishga soladigan birinchi narsalardan biri bu farzandlaringizning ta’limidir. Turkiyada ta’lim standartlari tan olingan juda yaxshi dunyoning istalgan mamlakatiga nisbatan maktablar va universitetlar yuqori talablarga ega.

Turkiyada ta’lim bepulmi?

Boshlang’ich (lköretim) ta’lim 6/7 yoshdan 14/15 yoshgacha bo’lgan barcha bolalar uchun majburiydir va Turkiyadagi davlat maktablarida bepul. Bu taʼlim sakkiz yil davom etadi (1-sinfdan 8-sinfgacha) va toʻrtinchi sinfda chet tili darslaridan boshlanadi.

Turkiyada ingliz tili o’rgatiladimi?

Maktablarda o’qitiladigan chet tili bir maktabdan ikkinchisiga farq qiladi. Ingliz tili eng tez-tez uchraydi, ba’zi maktablarda esa nemis, frantsuz yoki ispan tillari o’rgatiladi. Ba’zi xususiy maktablar ikkita chet tilini o’qitishni birlashtiradi.
Mamlakatda oliy ma’lumot yoki oliy ma’lumot majburiy emas. Turkiya universitetlari, shuningdek, talabalar o’zlarining oliy ma’lumotlarini olishlari mumkin bo’lgan respublika institutlari deb hisoblashadi. Ushbu universitetlar tomonidan taqdim etiladigan turli xil o’quv dasturlari mavjud, ular ikki yoki to’rt yil davom etishi mumkin. Turkiya universitetlari dunyoga nisbatan yuqori standartlarga ega. Ba’zi universitetlar ham mintaqada birinchi o’rinni egallaydi.
Bizning maqolamizga qarang Turkiyaning eng yaxshi universitetlari bu haqda ko’proq o’qish uchun.

PROMOTED CONTENT

Топ-5 лучших любовников по знаку зодиака
RadarMedia
Удивительное преимущество широких бедер
RadarMedia

Bog’in og’rig’i? Mana oddiy yechim Uy vositasi! Kafolat!

Sustaflex

TURKIYADA TA’LIM TIZIMI

Reja:
Turkiyada maktabgacha ta’lim tizimi
Turkiyada o’rta maxsus ta’lim tizimi
Turkiyada oliy ta’lim tizimi
Turkiyada milliy ta’lim tizimi davlat nazorati ostida. Turkiya Respublikasi Konstitutsiyasiga va Jeneva konventsiyasiga binoan har kim bilim olish huquqiga ega. Turkiyadagi majburiy ta’lim 5 yillik boshlang’ich, 3 yillik o’rta maktab, 4 yillik o’rta maktabni o’z ichiga oladi.
Turkiyada milliy ta’lim tizimi davlat nazorati ostida. Turkiya Respublikasi Konstitutsiyasiga va Jeneva konventsiyasiga binoan har kim bilim olish huquqiga ega. Turkiyadagi majburiy ta’lim 5 yillik boshlang’ich, 3 yillik o’rta maktab, 4 yillik o’rta maktabni o’z ichiga oladi.

Turkiyadagi maktabgacha ta’lim (3 yoshdan 5 yoshgacha bo’lgan bolalar)

Turkiyada maktabgacha ta’lim majburiy va 3-5 yoshdagi bolalar uchun ta’limni o’z ichiga oladi. Aksariyat bolalar bog’chalari xususiy, ba’zilari esa davlat boshlang’ich maktabida. Turkiyadagi maktabgacha ta’limning asosiy maqsadlari bolalarning qobiliyatini o’yin shaklida rivojlantirish, shuningdek maktabgacha yoshdagi bolalarni boshlang’ich maktabga tayyorlashdir. Turkiyada xususiy bolalar bog’chalari juda ko’p. Ingliz va rus tillarida dars beradigan bolalar bog’chalari.
Turkiyada boshlang’ich ta’lim (6 yoshdan 14 yoshgacha bo’lgan bolalar)
Turkiyada boshlang’ich ta’lim (6 yoshdan 14 yoshgacha bo’lgan bolalar)
6 yoshdan 14 yoshgacha bo’lgan har bir turk fuqarosi maktabga borishi shart. Umumta’lim maktablarida boshlang’ich ta’lim majburiy va bepuldir. Davlat maktablaridan tashqari, xususiy boshlang’ich maktablar ham ishlaydi. Davlat akkreditatsiyasidan o’tgan barcha maktablarda o’qish yagona tasdiqlangan dastur bo’yicha o’z vaqtida amalga oshiriladi. Shu sababli, yashash joyini va shunga mos ravishda o’qish joyini o’zgartiradigan talabalar yangi joyda o’quv jarayoniga osongina moslashadi.

Turkiyadagi xususiy boshlang’ich maktablar

Shuningdek, Turkiyada rus yoki ingliz tillarida dars beradigan xususiy boshlang’ich maktablar mavjud. Antaliyada hatto ikkita boshlang’ich maktab ham ingliz va albatta turk tilini chuqur o’rganadigan rus tilida dars beradi. Bu:
• Lara viloyatidagi Antaliya Turizm akademiyasida rus maktabi.
• Turizm akademiyasida Xalqaro turizm kolleji
• Konyaalti mintaqasidagi xalqaro rus maktabi.
Turkiyadagi o’rta maktab (14 yoshdan 18 yoshgacha bo’lgan bolalar)
Turkiyadagi o’rta maktabda o’qish umumiy maktabda uch yillik va kasb-hunar kollejlarida 4 yillik ta’limni o’z ichiga oladi. O’rta maktablar asosan davlat mulki bo’lib, bepul ta’lim beradi.
To’liq o’rta maktabni tugatgandan so’ng (12-sinflar), bitiruvchilar ma’lum fakultetlar va ayrim universitetlarga nomzodlarni aniqlash uchun o’tkaziladigan Milliy Kirish imtihonini topshirishadi.
Turkiyada oliy ma’lumot
Turkiyada oliy ma’lumot
Hozirgi kunda Turkiyada 117 universitet mavjud, ulardan 91 tasi davlatga tegishli va 26 tasi xususiy. Oliy ma’lumotga ega bo’lgan talabalarning umumiy soni 2,7 milliondan ortiq, jumladan sirtdan o’qiyotgan talabalar.
• Bilkent universiteti
• Dokuz Eylul universiteti
• Xajettepe universiteti
• Yaqin Sharq texnik universiteti
• Pamukkale universiteti
• Trakya universiteti
• Universal d’Uludag
• Yuzuncu Yil Universiteti
• Zonguldok Karaelmas universiteti

Turk universitetlari uch bosqichli ta’lim tizimidan foydalanadilar. Oliy ta’limning birinchi darajasi bakalavriat dasturlari bilan ifodalanadi.

Ikkinchi va uchinchi darajalar magistratura va aspiranturadan iborat. Turkiya Boloniya Kelishuvining a’zosi va ko’plab turk universitetlari Erasmus Xartiyasining a’zosi. Turkiyadagi asosiy ta’lim tili – bu turk tili. Biroq, ba’zi davlat va xususiy universitetlar ingliz tilida dars berishadi.
So’nggi yillarda Turkiyada turli xil oliy ta’lim dasturlari bo’yicha o’qishni tanlagan chet ellik talabalar soni sezilarli darajada o’sdi. Bu, birinchi navbatda, Turkiya ko’plab Sharqiy Evropa mamlakatlari va MDH davlatlarining muhim strategik va madaniy sherigi ekanligi bilan bog’liq. Har bir turk universiteti chet ellik talabalarni qabul qilish uchun o’z mezonlarini o’rnatadi. Ko’pincha, kirish milliy ma’lumotlarga, turli xil milliy va xalqaro test natijalariga asoslanadi.