14-амалий машғулот. Чегаравий ҳолатлари бўйича ҳисоблаш

14-амалий машғулот. Чегаравий ҳолатлари бўйича ҳисоблаш

Reja:
1. Темирбетон конструкцияларини чегаравий ҳолатлар бўйича ҳисоблаш

1. Чегаравий ҳолатлар услубининг моҳияти


1.Темирбетон конструкцияларини чегаравий ҳолатлар бўйича ҳисоблаш.

Қурилиш конструкцияларни ҳисоблашдан мақсад кам миқдорда материал сарфлаб ташқи таъсир этаётган жами юкларга етарли даражада кўтариш қобилиятига эга бўлган, конструкцияларни яратиш. Қурилиш конструкцияларни 1955 йилдан бери чегаравий ҳолатлар услуби бўйича ҳисобланади.

Чегара ҳолатлари деганда конструкцияларнинг ишлатилиш жараёнида олдиндан белгиланган талабларга жавоб бермай қолиши тушунилади. Қурилиш конструкцияларни бу услуб билан ҳисоблаганда икки гуруҳга бўлиб ҳисобланади. Биринчи гуруҳ чегара ҳолатлар конструкцияни юк кўтариш қобилиятини йўқотиш билан боғлиқ бўлиб ва уларга: шакл умумий устиворлигининг йўқолиши, вазият устиворлигининг йўқолиши, қурилма металлининг толиқиши, ёки бошқа бирор характердаги бузилиш, юкларнинг ва ташқи муҳитнинг биргаликдаги ноқулай таъсири натижасида бузилиш, қурилмалардан фойдаланишни тўхтатишга олиб келадиган резонанс тебранишлар, металл материалнинг оқувчанлиги, бирикмалардаги силжишлар, дарзларнинг ҳаддан ташқари очилиши натижасида конструкциялардан фойдаланиш мумкинсизлик ҳолатлар.
Иккинчи гуруҳ чегара ҳолатлар конструкцияни нормал фойдаланиш қийинлашиб қолганлиги билан боғлиқ ва уларга йўл қўйиб бўлмайдиган силжишлар, тебранмалар, дарзлар пайдо бўлиши натижасида ишлаш муддатининг камайишига олиб келадиган ҳолатлар киради. Конструк-цияларни чегара ҳолатларга ҳисоблаш, иншоотни қуриш ёки ундан фойдаланиш даврининг барча босқичларида чегара ҳолатлардан бирор-тасининг ҳам вужудга келмаслигини таъминлайди.
Биринчи гуруҳ чегара ҳолатлари учун умумий шарт қуйидагича ёзилиши мумкин: N ≤ S
N - ҳисобланаётган элементдаги юкларни ноқулай биргаликда таъсир этишидан ҳосил бўладиган куч,
S - ҳисобланаётган элементнинг юк кўтариш қобилияти.
Элементдаги ҳосил бўладиган кучни қуйидаги формула билан аниқлашимиз мумкин:
N = ∑F_ni ^. Ń_i ^. γ_fi ^. γ_n ^. ψ

бу ерда
Ń_i - куч F_ni=1 га тенг бўлгандаги элементда ҳосил бўладиган куч
γ_fi – юк бўйича ишончли коэффициент
γ_n – бино вазифасига кўра ишончлилик коэффициенти
ψ - юкларнинг биргаликда таъсир этишини эътиборга оладиган коэффициент
Элементнинг юк кўтариш қобилиятини унинг юзасига ва материалнинг
қаршилигига қараб аниқлаш мумкин:
S = A_n^.R_уп / γ_m^. γ_c = A_n ^. R_y ^. γ_c (2)
Бу ерда: А_n – элемент кўндаланг кесимининг нетто юзаси,
R_y – элемент материалининг оқувчанлиги бўйича ҳисобий қаршилиги
γ_c – ишлаш шароитини эътиборга олувчи коэффициент.
Шундай қилиб биринчи гуруҳ чегаравий ҳолати бўйича ҳисоблаш
тенгламасини ёзамиз:
∑F_ni ^. Ń_i ^. γ_fi ^. γ_n ^. ψ ≤ A_n ^. R_y ^. γ_c

Чегаравий ҳолатни иккинчи гуруҳ бўйича ҳисоб ифодасини қуйидагича

ёзиш мумкин:
∑F_ni ^. Ń_i ^. γ_fi ^. γ_n ^. ψ^.δ₂^°≤ δ₂

бу ерда:
δ₂^°- бирлик юк таъсирида элементдаги ҳосил бўладиган эластик деформация,

δ₂ - норма бўйича ўрнатилган конструкциянинг чегаравий деформацияси.
Конструкцияларни чегара ҳолатларга ҳисоблаш, биноларни қуриш ва
фойдаланиш даврининг барча босқичларида чегара ҳолатларидан биронтасининг ҳам вужудга келмаслигини таъминлайди. Бунда материал
хусусиятларининг ноқулай ўзгаришлари, юкларнинг ноқулай бирга таъсир этиш эҳтимоли, фойдаланиш шароитлари ва конструкциялар ишлашининг ўзига хос томонлари ҳисобга олинган бўлади. Бунинг учун қуйидаги коэффициентлар киритилади: юк бўйича ишончлилик коэффициенти, юкларнинг бирга таъсир этиш эҳтимоли коэффициенти, ишлаш шароити коэффициенти, биноларнинг вазифасига кўра ишончлилик коэффициенти.