14-Laboratoriya ishi nat xizmatini tashkil etish va uning ishlash prinsipini o‘rganish Ishning maqsadi: nat xizmatini tashkil etish va uni sozlash bo’yicha amaliy ko’nikmalar hosil qilish. Nazariy qism

---

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI 
VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI 
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 

 
 
 
 

 
 
 
14-Laboratoriya
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bajardi: Mamatraximov U 
Tekshirdi:
Djurayev O
 
 
 
 

 
Toshkent -2023 

---

14-Laboratoriya ishi 
NAT xizmatini tashkil etish va uning ishlash prinsipini o‘rganish 
Ishning maqsadi: NAT xizmatini tashkil etish va uni sozlash bo’yicha amaliy 
ko’nikmalar hosil qilish. 
Nazariy qism 
Internetning jadal rivojlanishi tarmoq ilovalari sonini ko„payishiga olib 
kelmoqda. Hozirgi vaqtda Internetdagi IP manzillarning eng keng tarqalgan 
versiyasi IPv4 hisoblanadi. Bu bizga 4,3 milliard IP manzilni yaratish imkonini 
beradi. Biroq bu katta ko’rinadigan miqdor aslida juda kam hisoblanadi. Chunki 
bugungi kunda shaxsiy kompyuterlar, mobil qurilmalar va Internetning tez 
o„sishi bilan 4,3 milliard IPv4 manzili yetarli emasligi tez orada malum bo„ldi. 
Uzoq muddatli yechim IPv6 edi, ammo manzillar tanqisligini bartaraf etish 
uchun tezroq yechim kerak edi. Ushbu muammoni hal qilish uchun bir nechta 
usullar ishlab chiqilgan:
- Birinchi usul IPv4 manzillar ustidan nazoratni o„rnatish; 
- Ikkinchi usul IPv6 tizimidan ommaviy foydalanish;
IPv6 protokoli IPv4 manzili tanqisligi muammosini hal qilishi mumkin, ammo 
ko„plab tarmoq qurilmalari va ilovalari IPv4 ga asoslangan. Sinfsiz 
domenlararo marshrutlash (CIDR, Classless Inter-Domain Routing) va xususiy 
tarmoq manzillari kabi asosiy o„tish texnologiyalari IPv6 manzillaridan keng 
foydalanishdan oldin qo„llaniladi. - Uchinchi usul NAT edi. NAT (Network 
Address Translation) xususiy tarmoqlardagi foydalanuvchilarga umumiy 
tarmoqlarga kirish imkonini beradi. Xususiy tarmoqdagi xost umumiy tarmoqga 
kirganda, NAT xostning shaxsiy IP manzilini umumiy IP manzilga o„zgatiradi. 
Xususiy tarmoqdagi bir nechta xostlar bitta umumiy IP manzilni bo„lishishi 
mumkin. 

---

---