14-mavzu; Detallarning sifati va tuzilishini nazorat qilish usullari. Metallar uchun davlat, tarmoq va boshqa standartlar. Reja

Maxsulot sifatini nazorat qilish.
Boshqarilayotgan obhekt to’risida mahlumotlar to’plash maqsadida sifatni nazorat qilishning zaruriyligi GOST 15467-79 da ko’rsatilgan: «Maxsulot sifatini boshqarish – maҳsulotni ishlab chiqarishga tayyorlash, ishlab chiqarish, ekspluatatsiya yoki istehmol soҳasida maxsulot sifatida muntazam nazorat qilish va sifatga tahsir qiluvchi omillarni maqsadga yo’naltirilgan ravishda boshqarish orqali zaruriy sifat darajasini o’rnatish, tahminlash va saqlab turishdan iboratdir».
Maҳsulotni nazorat qilish ikki bosqichda amalga oshiriladi: ҳaqiqatda maҳsulotning ҳolati to’risida mahlumotlar olish (uning miqdoriy va sifat belgilari to’risida); olingan mahlumotlarni oldindan o’rnatilgan texnik shartlar bilan taqqoslash, yahni ikkilamchi mahlumotlarni olish. Ҳaqiqatdagi ko’rsatkich, normativ shartlarga mos kelmagan ҳollarda nazorat obhektiga normativ shartlardan cheilanishni yo’qotish maqsadida boshqaruv tahsirini amalga oshiriladi.
Nazoratning asosiy tushunchalari GOST 16.501-81 da ko’rsatilgan. Sifat muammosining murakkabligi korxonada maxsulot sifatini boshqarishga kompleks yondoshishni talab qiladi.
Sifatni rejalashtirish maҳsulotni ishlab chiqarishga tayyorlash bosqichida uning ishonchlilik tavsiflarini rejalashtirishni taqozo etadi. Bundan tashqari nazorat vositalarini qo’llash va nazoratga tayyorgarlik ishlarini ҳam amalga oshirish kerak. Bunda sifatni boshqarish sistemasi o’zining ishlab chiqarish korxonasi bilan bir qatorda tahminotchilar uchun ҳam ishlab chiqilishi kerak. Buning uchun sifat va uni tahminlash bo’yicha xarajatlar to’risidagi mahlumotlarni qayta ishlab, taҳlil qilish analitik ishlarini amalga oshirish zarurdir.
Yirik korxonalarda sifatni nazorat qilish sistemasiga maҳsulotni ishonchlilik ko’rsatkichlari bo’yicha nazorat qilish, maҳsulotning tajriba namunalarini, maketlarni tekshirish bo’linmalari kiradi.
Sifatni nazorat qilish ishlarini ajralmas qismi sotib olingan narsalarning nazorati, ishlab chiqarishdagi barcha texnologik o’timlar, uchastkalardagi kirish nazorati, operativ nazorat, ҳamda tayyor maҳsulotning yakuniy nazorati ҳisoblanadi.
Nazorat funktsiyalariga bevosita o’lchov vositalaridan, elektron, kompg’yuter qurilmalaridan to’ri foydalanishni tahminlaydigan, ularning ҳolatini nazorat qiladigan ishlab chiqarishni metrologik tahminlash ҳam qo’shilib ketadi.
Niҳoyat, dasturlarni tayyorlash va kadrlarni o’qitish va malakasini oshirish, ularni motivlashtirish va rag’batlantirish sifat masalalarining muvaffaqiyatli yechilishi uchun zarurdir. Ҳar bir korxona ҳam sifatni boshqarish sifatlarini to’liq imkoniyatiga ega emas. Kichik korxonalar, odatda, maxsus maslaҳatchi, injiniring firmalarining xizmatidan foydalanadilar, sifat bo’yicha muҳandis bo’lishi bilan cheklanadilar.
Zamonaviy texnikaviy nazoratning asosi bo’lib matematika-statistik uslublar ҳisoblanadi. Maxsulot sifatini boshqarish ikkita usulda tahminlanishi mumkin: maҳsulotni yaroqli va yaroqsizga ajratish bilan va texnologik aniqlikni oshirish yo’li bilan. Ko’pdan beri nazorat usullari maҳsulotni yakuniy bosqichda murakkab tekshirish orqali yaroqsiz maҳsulotni taҳlil qilishga olib kelardi. Ommaviy ishlab chiqarishda bunday nazorat qimmatga tushadi. SHuning uchun yoppasiga nazoratdan natijalarga statistik usullardan foydalanib ishlov berishga asoslangan tanlanma nazoratga o’tish maqsadga muvofiqdir.