14 mavZU: Qustıń gripp keselligine laboratoriyada diagnoz qoyıw

14 MAvZU: Qustıń gripp keselligine laboratoriyada diagnoz qoyıw.

• Shańaraǵi : myxsoviridae
áwladi : orthomyxovirus
kriptogrammasi: r/i:5/1:s/e:v/o
ótkir sayiz jershi yukori kontagiozli virusli kesellik bolip tiykarinan awqat as sińiriw sistemasin, dem aliw sistemalarin izdan shiǵarip qus arasinda ólim júz etedi.
kesellikte komplement baylaw antigeni bolǵanliǵi sebepli adamlar hám haywanlar a gripp virusi aǵayin bolip tabiladi.
epidemiologiyasi - qus grippi barliq túrdegi úy qusinan, bódenelerden hám de tús tawiqlardan ajiratip alinǵan. Ayirim dereklerge qaraǵanda adamlar grippi virusi haywanlar g. Virusina beyim.
túrli qusda keselliktiń keshiwi
keshiwi hám klinikaliq belgileri.- keselliktiń inkubatsion dáwiri 20 - 30 saattan 2 sutkagachani quraydi. Máyek beretuǵin tawiqlarda máyekdorlik kórsetkishleriniń bir jola tómenlep ketiwi, ishteydiń joǵalip ketiwi, holsizlanish, shóllew nápes sistemasin izdan shiǵiwi hám diareya payda boliwi gúzetiledi. Kesellengen tawiqlardiń párleri ho'rpaygan, ólim aldindan tajlari, sirǵalarinda kógeriw payda boladi.
patologoanatomik ózgerisler - ólgen ólikti jarip kórilgende awqat as sińiriw sistemasi, nápes jollariniń silekey perdelerinde isiwler, kóp muǵdar (talaq, bawir, búyrek, júrek) de noqatli qan quyilishlar payda boladi.
diagnoz - bul serologik reakciyalarda viruslardi ajiratip aliw arqali ámelge asiriladi. Bunda standart antigenlar qan sarisuwlarinan diagnostik naborlar tayarlanadi.
laboratoriya diagnostikasi
traxeyadan surtpeler, kloakadan surtpeler,
qan sarisuwi, toqimalar (bawir, ókpe, traxeya, ishek, miy hám bulshiq etler)
máyek sarig'i
virusti tawiq homilasida ajiratip aliw ; gatr járdeminde gripp virusin n'yukasl keselin shaqiriwshi virustan pariqlaw. Qustiń gripp hám n'yukasl keselligine gúmansiralganda virusti ushiratiw ushin tamshi usilinda gemagglyutinatsiya reakciyasin qoyip kóremiz.
oniń ushin patologikaliq materialdan tayarlanǵan bir tamshi suspenziyaga, bir tamshi 5% tawiq eritrottsitlari qosiladi. Reakciyaniń oń boliwi patmaterial quraminda gemagglyutinatsiyalovchi virus bar ekenin ańlatadi.
virusti ajiratiw. Biologiyaliq úlgi usilinda virusti ushiratiw hám ajiratip aliw ushin patmaterialdan tayarlanǵan suspenziyani 9 -11 kúnlik tawiq homilasining allantois boslig'iga jiberiledi.
n'yukasl hám gripp viruslariniń kóbeyiwi nátiyjesinde 20 -76 saat ishinde virustiń shtammi virulentli bolsa, tawiq homilasi o'ladi. Ólgen tawiq homilasini aship kórsek, homilaning ensasida, ayaǵinda, denesinde kóplegen qan quyilganligini kóremiz.
ólgen tawiq homilasining allantois suyiqliǵi alinip, tamshi reakciyasi járdeminde virustiń bar ekenligi aniqlanadi, bul virusti náwbettegi tekseriwde material retinde, yaǵniy ajiratilǵan virus orninda isletemiz.
birinshi ziyan jetkeziwde virusti ajiratip ololmasak, ol halda 3 ret " ko'r" passaj etip kóriledi.
juqtiriw ushin homilaning aldinǵi tekseriwde oń reatssiya bergen allantois suyiqliǵi isletiledi.
tekseriwler tiykarinda ajiratip alinǵan virus n'yukasl virusi bolǵan ol jaǵdayda oniń vakcinali yamasa epizootikligini aniqlawimiz zárúr.
atiz shtammining patogenlik dárejesin aniqlaw ushin vakcina menen emlengen jasi 30 kúnlik shójelerden paydalanamiz.
shójelerge 0, 2 ml allantois suyiqliǵiniń (1:100) koefficient degi yamasa ólgen tawiqlardan alinǵan suspenziya juqtiriladi. Atiz shtammi bar bolsa, 4-6 kún ishinde shójeler o'ladi.
emlew - qus grippi menen tawiqlardi emlew maqsetinde amidanton preparati 10 -12 kún dawaminda aziqasiga aralastirilip berilgende jaqsi nátiyjelililikke erisilgen.
aldin aliw hám qarsi gúresiw - veterinariya-sanitariya hám zoogigienik ilajlar qollanbasi boyinsha o'kaziladi. Parrrandalar grippi aldin aliw maqsetinde a grippi shtammlaridan tayarlanǵan vakcinalar menen emlenedi.
qus grippi virusi adamlar (organizmi) ga kesellengen qustiń shiyki góshi yamasa ishki shólkemleri arqali yuqadi;
satip alinǵan qus góshini jaqsi qaynatgandan keyin tutiniw etiń ;
satip alinǵan qus máyekin xojaliq sabini menen jaqsilap oqib turǵan suwda yuving;
máyeklerdi 3-4 minuta dawaminda jaqsi pishirgandan keyin tutiniw etiń.
hár birewimizdiń sog'ligimiz ózimiz ushin hám buǵan hámmemiz tiyislimiz!
shiniǵiwdiń maqseti: gatr járdeminde belgisiz gemagglyutinatsiyalovchi nyukasl viruslarin tappish.
kerekli úskene, reaktiv hám ásbap úskeneler: n'yukasl keselliginiń virusi ; sol virus ushin arnawli sarisuw ; fiziologikaliq eritpe; l-2 ml pipetkalar; pleksiglas paneller; 1%-tawiq eritrotsitlari; dezinfeksiyalovchi eritpe quyilgan stakan; rezina nokcha; aynaǵa jaziw ushin qálem.
qus daǵi nyukasl virusin laboratoriyada diagnoz qoyiw ushin :
orinlaw tómendegi joba tiykarinda boladi :
virusti tawiq homilasida ajiratip aliw ; gatr járdeminde gripp virusin n'yukasl keselin shaqiriwshi virustan pariqlaw. Qustiń n'yukasl keselligine gúmansiralganda virusti ushiratiw ushin tamshi usilinda gemagglyutinatsiya reaksiyasin qoyip kóremiz.
oniń ushin patologikaliq materialdan tayarlanǵan bir tamshi suspenziyaga, bir tamshi 5% tawiq eritrotsitlari qosiladi. Reaksiyaniń oń boliwi patmaterial quraminda gemagglyutinatsiyalovchi virus bar ekenin ańlatadi.


ádebiyatlar :
1. Bazarov x. K, abdulakimova a. B. Veterinariya virusologiyasidan oqiw qóllanba. Samarqand 2016 y.
2. Fenner's. Veterinary virology (united states of america 2016 year).
3. M. Jackson. Veterinary clinical pathology. America 2010 year.
4. Trotsenko n. I., belousova r. V., preobrajenskaya ye. A. Praktikum po veterinarnoy virusologii. Uchebnaya posobiya. M., agropromizdat 1998 god.
5. Trotsenko n. I., belousova r. V., preobrajenskaya ye. A. Praktikum po veterinarnoy virusologii. Uchebnaya posobiya. M., kolos, 2000 god.