14-mavzu: tayyor mahsulot va uning

9. Konsignatsiya muomalalari hisobi
Bir tomonning (konsignantning) boshqa tomonga (konsignatorga) xorijiy mamlakat omboridagi tovarni o‘z nomidan, biroq konsignant hiobigas sotish to‘g‘risidagi topshirigi konsignatsiya deyiladi.
Konsignatorni - konsignatsiya savdosini tashkil kdlish topshirigini bajarishni o‘z zimmasiga oluvchi, Biroq tovarning egasi hisoblanmagan shaxsni takdirlash miqdori va tartibi konsignatsiya shartnomasida sotiladigan tovar qiymatining muayyan foizi kurinishida yoki eng kam narx bilan sotish narxi o‘rtasidagi fark ko‘rinishida beriladi.
Korxonalar tomonidan konsignatsiya shartlari asosida olinadigan tovarlar 004-«Komissiyaga olingan tovarlar» balansdan tashqari hisobvvarag‘ida hisobga olinishi kerak Konsignatsiya muomalalarini hisobga olish Adliya vazirligi tomonidan 1999 yilning 21 yanvarida ruyxatga olingan Moliya vazirligining «Konsignatsiya operatsiyalari buxgalteriya hisobining xususiyatlari to‘g‘risidagi» tushuntirishi, «Tovar-moddiy zahiralar» nomli 4-son BHMA hamda Moliya vazirligi, Davlat Soliq Qo‘mitasi, Makroiqtisodiyot va statistika vazirligi, Markaziy bank tomonidan 2001 yil 7 noyabrda qabul qilingan « buxgalteriya hisobi, statistika va boshqa hisobotda xorijiy valyuta muomalalarini aks ettirish tartibi to‘g‘risidagi Nizom» bilan tartibga solinadi.
Konsignatsiya asosida amalga, oshiriladigan muomalalarda daromadtsan ajratma va KDS to‘lash alohida xususiyatlarga ega. Buni quyidagi muomalalarda kurib chiqamiz.
1. Faoliyatning asosiy yunalishi bo‘yicha daromad (foyda) solig‘i va KQSni to‘lovchilar.
- Konsignatsiya tovarining kelib tushish paytida hisoblangan va tulangan KKS summasiga:
D-t 4410-«Soliq bo‘yicha bo‘nak to‘lovlari»
K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik»
D-t 6410-«Byudje.tga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti».
- Bojxona bojlari va aktsiz solig‘ini hisoblab yozish va to‘lash
D-t 9430-«Boshqa operatsion harajatlar» K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik».
D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti».
Tovarlarni shartnomaviy baxrda sotish:
D-t 4010-«Haridor va buyurtmachilardanolinadigan schyotlar»
K-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad».
D-t 9120-«Sotilgan tovarlar tannarxi» K-t 6990-«Boshqa majburiyatlar».
Bir vaqtning o‘zida 004-«Komissiyaga qabul qilingan tovarlar» Hisobvarag‘idan konsignatsiya tovari qiymati hisobdan chiqariladi.
- Tovarni sotishdan tushgan tushumni kirim qilish:
D-t 5110-«Hisob-kitob schyoti»
K-t 4010-«Haridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar».

- Konsignatorning yalpi daromadi summasiga:

D-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad».
K-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija».
- Sotish xdjmiga hisoblangan KKS summasiga:
D-t 4010-«Haridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar»
K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzlar».

• 
  Bojxonada avval tulangan QQSni hisobga olish:
  D-t6410-«Byudjetgato‘lovlarbo‘yichaqarzlar»
  K-t 4410-«Soliq bo‘yicha bo‘nak to‘lovlari».
  
• 
  Byudjetga tulangan QQS summasiga:
  

D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzlar» K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti».
Davr harajatlarini hisobga olish
D-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija»
K-t 9430-«Boshqa operatsion harajatlar».
2. Yalpi daromad va yagona soliq to‘lovchilar.
- QQS, bojxona bojlari va aktsiz solig‘ini hisoblab yozish va to‘lash:
D-t 9430-«Boshqa operatsion harajatlar»
K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik».
D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha kdrzdorlik» K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti».
- Tovarni sotishdan tushgan yalpi tushumning kelib tushishi:
D-t 5110-«Hisob-kitob schyoti»
K-t 4010-«Haridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar».
- Konsignator komissiyasi summasi bilan birgalikda konsignatsiya tovari qiymatiga:
D-t 4010-«Haridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar»
K-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad».
- Sotish sanasigacha bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy kursi bo‘yicha
konsignant daromadi summasiga va bo‘yicha konsignatsiya tovarining qiymatiga:
D-t 9120-«Sotilgan tovarlar tannarxi» K-t 6990-«Boshqa majburiyatlar».
Bir vaqtning o‘zida 004-«Komissiyaga qabul qilingan tovarlar» hisobvarag‘idan konsignatsiya tovari qiymati hisobdan chiqariladi.
- Konsignatorning yalpi daromadi summasiga:
D-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad» K-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija».
- Yalpi daromad so ligi hisoblab yozilgan va tulangan:
D-t 9810-«Daromad (foyda) solig‘i bo‘yicha harajatlar»
K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik».
D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik»
K-t 5110- «Hisob-kitob schyoti».
- Davr harajatlarini hisobdan chiqarish:
D-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija» K-t 9430-«Boshqa operatsion harajatlar».