15-mavzu. Osiyo mintaqasi turizmi Reja

15-mavzu. Osiyo mintaqasi turizmi
Reja:
15.1. Osiyo turizmining rivojlanish dinamikasi va makroiqtisodiy ko’rsatkichlari.
15.2. Janubiy-Sharqiy Osiyo mamlakatlari turizmi
15.3. Markaziy Osiyo turizmi
15.4. Yaqin shaharlari mamlakatlari turizmi
15.5. Yaqin Sharq markazlaridan o’ziga hos tomonlari


15.1. Osiyo turizmining rivojlanish dinamikasi va makroiqtisodiy
ko’rsatkichlari
Evropa mintaqasidan keyin, Sharqiy Osiyo va Tinch okkani mintaqasi mamlakatlari, turizm sohasida o’zining yuqori darajada tez rivojlanishi bilan ajralib turadi. Mintaqaning ayrim mamlakatlarida Keyingi qaytadan aniqrog’i 1990 yildan boshlab turizm industriyasi nihoyatda tez sur’atlarda rivojlana boshladi. bayramlarda Xitoy va uning boshqa hududlari hisoblangan Gongkong. Makao va t’ayvan shuningdek, Malayziya. Tailand, Singapur, Xitoyda Respublikasi, Avstraliya, Yaponiya. Indoneziya, yangi Zelandiya, davlati mamlakatlari harakatlarining sohasida juda katta natijalarga erishib kelmoqda.
ikkinchi jahon urushidan keyingi davr Osiyo-Tinch okeani hududidagi mamlakatlar iqtisodiyoti uchun o’ziga xos "sakrash" yillari bo’ldi. Ko’p yillar mobaynida o’rtacha va qoloq bo’lib kelgan Davlatlar tarixan qisqa vaqt ichida ulkan yutuqlarga erishdi. 1970 yillar oxiriga kelib, Singapur va Gongkong Sharqiy Osiyodagi eng yirik moliya markaziga aylanishdi. 1980 yillar o’rtasiga kelib Gongkongning chet ellardagi to’g’ridan-to’g’ri kapital qo’yilmalari 2 mlrd dollarni, Singapurda esa - 1 mird dollarni tashkil qildi.
Sharqiy Osiyo va Tinch okeani mamlakatlarida hamma kohalar bo’yicha Iqtisodiy hamkorlik intizomning integrasiya yakuniga kuchayib Mamlakatdagi. deyarli 30 yil mobaynida Janubiy va Transvaal’ Osiyo turistlarining uyushmasi muvaffaqiyatli muvaffaqiyatli faoliyat ko’rsatib kelmoqda. IJnga Osiyodagi To’rtta «ajdaho»dan biri - Singapur. shuningdek. «yangi to’lqin», Yangi industrial mamlakatlar - Malayziya, Indoneziva. Tailand, Bruney va Filippin mamlakatlari kiradi
Sharqiy Osiyoning asosiy turizm industriyasi rivojlangan mamlakatlari Xitoy Xalq Respublikasi, iqtisodiyotdagi, Koreya Respublikasi. Gonkong, Makao va Tayvan xalqaro va milliy turizm sohasida juda katta natijalarga erishib kelmoqda.
Xitoy Xalq Respublikasi. Xitoyda 1978 yildan boshlab misli ko’rilmagan o’zgarishlar ro’y berdi. Ayniqsa mamlakatda vaziyatlar islohotlarning oshirilganligi oshirilganligi Butun dunyo e’tiborini o’ziga tortmoqda. mamlakatning er maydoni 9,597 ming kv. km. deyarli Evropa qit’asiga teng. Aholisi I mlrd. 133 mln. kishidan ortig’roq. jahonda Birinchi o’rinda turadi. XXR 1949 yil l-oktyabrda tashkil topgan. Shuning uchun oktyabr bayrami bayram sifatida bayram qilinadi. sanoati va qishloq xojaligi chiqaruvchilar chiqarish hajmi bo’yicha dunyoda 130-135 o’rinlarni egallaydi. temir Respublikamizdaning uzunligi 54000 km. atrofida, avtomobil yo’Manning uzunligi esa 1.300.000 km. Asosiy dengiz portlari: Dalyan, DAlyan, Sinxuandao, Shanxayil Sherchjen, Chjuxay, Shantax, Xevan. Xevan viloyatiarida erkin iqtisodiy zonalar tashkil qilingan. Ular ellardagi el kapitalini jalb qilishga qulay sharoitlar yaratadi. Xitoyil Poytaxti Pekin shahri. Iqlimi - mussonli iqlim. dunyodagi eng yodgorliklarning millatlardan va davlatlardan biri. Davlat tuzumi - Xalq Respublikasi. Davlat hokimiyatining Oliy organi - butun Xitoy xalq vakillari Kengashi. tili - Xitoyil dini - buddizm, daosizm, konfusiylik, pul birligi - yuan. yirik Shaharlari: Pekin, Shanxay, Tyan-szin, Lyuyda. Uxan, Chunsin. Milliy bayrami 1-oktyabr - Respublika e’lon qilingan kun (1949 - yil).
Sayyohlik yo’nalishlari va turlari: Xitoy insoniyat sivilizasiyasining qadimiy madaniyat beshiklaridan biri bo’lganligi sabab, asosiy turistlaming shu maqsaddagi tashrifi. Arxeologiyasi, me’morchiligi. Xetao, Yanshao, Lunshan - ibtidoiy madaniyat manzilgohlari. "Buyuk ipak Yo’li" obektlari, dinlari, davlatchiligi. san’ati, hunarmandchilik markazlari, chinni idishlari, ipak matolar. Pekinda Imperator saroyi Gugun muzeyi, Tyan tan qiluvchilarningxonasi, buyuk Xitoy devori, Yozgi lrnperator saroyi, sulolasi sulolasi davri er osti parklari, Zooparki, parklari. akvarium. Shanxay porti, Yuyfoslar ibodatxonasi, "Sharq marvaridi" teleminorasi, Yuyyuan parki, muzeyi, Akvanarium, qirg’oqlari, pionerlar saroyi. Loyan tosh g’ori, Denfen shahridagi Shaolin monastiriga ekskursiya. Gunfu tam’limoti. LJrumchi "Xun Shan" parki, "Nan Shan" yaylovi, 3 - 4 yulduzli otellari. Gonkong Yirik porti. savdo, moliyaviy va Turizm markazi. Shop tur, madaniy (opera, teatr) tur. Istirohat bog’lari, ot sportL festivallar. Okeanarium. Makao turizm markazi. Kazino o’yinlari.
Agar ilgari Xitoyda «Kapilalizm o’limi» qoidasini isbotlashga urinilgan bo’lsa. hozirgi davrda «ochiq eshiklar siyosati» Bozor sosializmini qurish tamoyili Xitoy islohotining hal qiluvchi qoidalaridan biri bo’lib hisoblanadi. Bu sohada tub islohotlar Xitoyda chet el kapitali ishtirokida kompanivalar tashkil etish bilan bog’liqdir. Xitoyda chet el kapitalini jalb qilishda, asosan to’rtta maqsad ko’zda tutilgan.

1. 
   mamlakat sanoatining ilmiy xexnika darajasini ko’tarish.
   
2. 
   ishlab chiqarish va xizmat ko’rsatish sohalarini ilg’or usullarini o’zlashtirib olish.
   

3- chet el valyutasini turishini turishini o’stirish.
4. Xalqaro axborotlardan axborotlardan voqif bo’lib turishga yanada kengroq yo’l ochish.
Xitoyning iqtisodiy xo’jalik yuritish tajribasi, muammolari muAmmolari, moliya o’ziashtirilib katta bir maktab, ko’pligiga miqdoriga nisbatan tadbirkorlikni hududda beqiyos ko’p xalqni ish. moddiv ne’matlar, oziq-ovqat, kiyim-kechak bilan etishdalash. ishlab chiqarish. ta’minot. iste’mol jarayonini boshqarish. madaniyatni ko’tarish, >^lqaro bozor raqobatlariga dosh berish bu xazilakam ish emas. bu o’ta uddaBuronlik. epchillik, ishbilamionlik, tadbirkorlik. ma’suliyat, idora qilish bu mustahkam intizomni taqozo etadi. Bu borada xitoyliklardan o’rgansa va ibrat olsa arziydi.
Xitoyda boshqa sohalar singari turizm sohasi ham sur’atlarda tez sur’atlarda bormoqda bormoqda. Xitoy Osiyo va Tinch okeani mintaqasidagi asosiy turistik mamlakatlardan biri bo’lib hisoblanadi. Xitoy e’tiborinining eng qadimiy taraqqiyotigaga ega bo’lgan mamlakat. Xitoy barcha chet elliklar uchun qadimiy madaniyatga ega bo’lgan «Buyuk sirli» mamlakatga aylanib bonnoqda. 1978 yildan ko’paya Xitoy o’z iqtisodiyotini zamonaviylashtirishga harakat qilgan holda turistlar uchun «Ochiq eshiklar» siyosatini yurgaza boshladi. Endi chet
llik boyvaehchalar «Sirli Sirli» mamlakatga birinchilardan bo’lib ayniqsa Gonkong, Makaoga qaytish uchun o’zaro musobaqalasha bosh lad i Shuningdek. Shuningdek, Xitoyning eng qadimiy madaniyatiga qiziqish tufayli ham ikki yil ichida bu erga keluvchi chet ellik turistlar soni 500 mingdan oshih ketdi. Xitoy Xalq Respublikasining bunday siyosat yurgazishining asosiy sababi - birinchilardan chet el valyutasini oqib kirishi kerak yiliargacha.
1983-1989 yiliarsotuvga turizm Xitoy uchun chet el valyutalari tushumining eng Asosiy manbai bo’lib hisoblanar edi. bu muddat ichida Xitoy Xalq Respublikasining boshqa kelishuvchilik bogMiq bo’lgan bog’liqlikda aloqalari ozgara boshladi. 1987 yildan boshlab narxlarni Tayvan aholisi Svangan (Gonkong) orqali Xitoy Xalq Respublikasiga sayohatlar qila yillik. 1990 yilda XXRga 27 mln. chet el turistlari tashrif buyurgan bo’lsa, ularning 25 mln. nafarini Tayvan, Svangan. Makaodan kelgan turistlar tashkil etgan edi. 1980 yillarning kxirlariga kelib XXR ga chet el turistlari tashri sonining sonining o’sishi pasaya boshladi. Buning asosiy sababi - Mamlakatda turizm sanoati yaxshi rivojlanmagan edi. Bu esa o’z navbatida zamonaviy talablarga javob beruvchi O’rta munosabatlarning oliy darajadagi yangi mehmonxonalar qurilishiga sabab ho’ldi. Bunga chet el kapitali ham jalb qilindi. Turizmni yanada rivojlantirish uchun aeroportlar, temir yo’l, transport qurilishlariga ko’proq e’tibor yildagi.
1989 qonunga «qayta qurish» tufayli sobiq Sovet Ittifoqi va XXR o’rtasidagi chegaralar ochildi hamda mamlakatga ko’plab sovet Fuqarolari ham tashrif Buyura boslilashdi. Ularning tashriflaridan asosiy maqsad «Shop tur» edi.
Xitoyda amalga oshirilayotgan siyosiy egallagan iqtisodiy qayta qurish, Xitoyning ichki turizm in i rivojlantirishga ham katta k’tibor qaratilgan. Xitoyda har Vkngriyaga 290-300 million kishi ichki sayohatlarga chiqadi. mamlakatda turizmni rivojlantirish maqsadida turistlar uchun Direktiva turistik hududlar tashkil qilina boshlandi. 1982 yilda Bunday Turistik hududlar soni 122 Tani tashkil etgan boTsa, 1990 yilda Ularning soni 500 taga etkazildi. Xitoyning Shimoliy- sharqida ham markazidagi turistik hududlarda ko’zlangan tarixiv va madaniy kishilarda joylashgan bo’lsa, Janubiy turistik mintaqalarda dam olish. xordiq chiqarish maskani sifatida so’lim va go’zal oromgohlar bunyod etilgan. 1997 yilda Svangan xitoy tarkibiga qayta qo’shildi. Unga Xitoy ichida o’ztuzumini 50 g’ilgacha saqlab qolish imkoniyatiga ega bo’lgan avtonomiya berildi. hozirgi kunda turizm avtonomiyasida avtonomiyasida Chet valyutasini valyuta tushumi manbai sifatida 3-o’rinni egallaydi. Syanganga xorijiy turistlar asosan shou tur, madaniy chiqaradigan. sport asosan ot spoili hamda har yili o’tkaziladigan turli xil festivallarda ishtirok etish uchun Shuningdek. Shuningdek Syanganda «Sun» imperatorligi davridan saqlanib qolgan madaniy yodgorliklarni ziyorat qilish uchun ham ko’plab xorijiy turistlar tashrif buyuradi. flozirig kUnda Xitoy turistik markazlariga uchta Yaponiya, Buyuk Britaniya, AQSh, Olmoniya, Koreya, Tailand. Avstraliya, yangi Zelandiya fuqarolari tashrif buyurmoqda. Xitoyliklar esa, asosan Tailand, Filippin, Indoneziva, Singapur va Yaponiya mamlakatlariga turistik sayohatlarga chiqadilar.
Xalqaro turizm tushumlari bo’yicha jahon turizm daromadlarining 4.3%i, Osiyo va okeanining Okeani inintaqasi tushumlari bo’yicha 21,5% ni tashkil qilgan. XXR da esa 2002 yilda har bir xorijiy tashrif 552 AQSh dollarini tashkil qilgan. bu Ko’rsatkich industriyasida sohasida Xitoyda «arzon narxiar» siyosati yurgizilayotganidan dalolat beradi. o’zbekiston - joylashgan munosabatlari. Janubiy elchisi Chjan Syanning qadimiy Farg’ona(Davan) davlatiga kelishi (mil. av. 128-yil). O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning 1992, 1994. 1999, 2000-yillarda Xitoyga safari. O’zbekiston va XXR o’rtasida diplomatik aloqalar 1992-yil 2-yanvarda elchixonalar darajasida o’rnatilgan. I’oshkentda termos. televizor, mini-traktor Ishlab chiqarish birinchi hamkor korxonalar ishlab turibdi. Xitoy elchixonasi faoliyat ko’rsatmoqda.