15-mavzu. Osiyo mintaqasi turizmi Reja

Eron Islom Respublikasi. Eron Janubty-Farbiy Osiyodagi davlat bo’lib, o’rta-sharq mamlakatlari guruhiga kiradi. Hududi 1648 ming kv.km. Aholisi 71 mln kishiga yaqin. Yirik shaharlari: Tehron (6,5 mln. aholi), Mashhad (1,8 mln), Isfaxon (1,1 mln), Tabriz (1,1 mln), Sheroz (965 ming). Shimolda Kaspiy dengizi, Janubda Fors, Ormuz va Ummon qo’ltiqlari tanishtirishga o’ralgan, bu qo’ltiqlardagi Keshm, Xo’rmuz, Hark va boshqa orollar ham Eron mamlakatiga tegishli. Aholisining etnik tarkibi: forslar 65%, ozariylar 18%. kurdlar 5%. lurlar, arablar, turkman va blujlar, umuman 30 dan ortiq xalqlar yashavdi. Rasmiy tili Fors tili hisoblanadi. Islomning shia yo’nalishiga Aholining 90%i e’tiqod qiladi. jahondagi 1979 yilning 1-aprelida Islom Respublikasi deb e’lon qilingan. Ungacha rasman «Eron shaxanshoh davlati» deb yuritilar edi. 1979 dekabrida 11 fevral milliy bayram kuni. ya’ni Shoh hokimiyati ag’darilgan kun. Hozirgi kunda davlat qo’shilgan jadvaliga qo’shilgan. Bu mamlakat tarixida Iroq bilan bo’Igan 1980-1988 yillardagi uzoq muddatli urushni alohida ta’kidlab o’tish bo’ladigan, chunki urush yillari yiliga 14- 15 mlrd AQSh hajmida hajmida harajatlarni talab qilar Sayohatga. oqibatda davlat iqtisodiyotiga katta talofat etkazildi.
Eron agrar industrial davlat bo*lib, uning iqtisodiyotida neftni qazib olish va qayta ishlash sanoati muhim o’rinni egallaydi. Bu soha valpi ichki mahsulotning Katta qismini etadigan etadi. U davlat byudjetining uchdan birini tashkil etadi. Valyuta kirimining 37% ini ta’minlaydi. 1960 yildan OPEK a’zosi, neft qazib oluvchi davlatlar ichida Saudiva Arabistoni va RF dan keyingi o’rinda turadi. YaMM 310 mlrd. AQSh doilari, jon boshiga esa 4720 AQSh dollarni tashkil etadi. Mamlakatda temir yo’llari uzunligi 4850 km, avtomobil yo’llarining uzunligi 140J ming km, mahsulotda daryo yo’llari 904 km.ni tashkil qiladi. mamlakatda Ijtimoiy muAmmolar anchagina, mehnatga yaroqli aholining 20% ishsiz, valyuta-moliyaviy ahvoi! ham ancha mushkul, davlat byudjetining kamomadi 3 mlrd. AQSh dollarini tashkil etadi. Mamlakatning Tashqi qarzi 12 mlrd. dollarini dollar, amaldagidan 2-3 marta ortiq, tashqi savdo aylanmasi 45 mlrd. AQSh doilari atrofida, kamomadi 5 mlrd. AQSh dollar, ya’ni passiv saldo. Mamlakatning asosiy savdo sheriklari Yaponiya, Germaniya, Italiya qaramlikdan boshqa iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar, ularga Savdo aylanmasining 75%i to’g’ri keladi. Mamlakat yuzasining yuzasining yarmidan ko’prog’ini tog’lar tashkil etadi. Eron jahondagi eng qadimig’ davlat ho"lib. tarixi va madaniyati nihoyatda boyil Eronda xalqaro turizmni rivojlantirish imkoniyatlari juda Katta. keladigan Shunga qaramasdan turizm nihoyatda darajada sust rivojlangan. Hozirgi kunda olib borilayoTgan tayyorgarlik ishlari, siyosatning demokratlashtirilgani tufayli turizm jonlandi jonlandi. Eron Respublikasining Respublikasining xalqaro bozorini harakatlarining iqtisodiy tali I i 1 natijasi ko’rsatishicha, jahon turistik tashriflarining 0,19%i, Janubiy Osiyo Mintaqasiga qilingan tashriflarning 22%i Eron Islom Respublikasiga to’g’ri kelgan. Har Bir ko’prog’i tashrif Eron Islom Respublikasida 750 AQSh dollarni tashkil etgan. bu ko’rsatkich jahon bo’yicha ll.l%ga, Osiyo tushumlari bo’yicha 4,2% ga yuqori orollarning. Qadimdan O’zbekiston va Eron munosabatlarida hamma sohalarda mushtaraklik mavjud bo’lgan. Eron lslom Respublikasi 1991 yil 25 dekabrda O’zbekiston Respublikasini tan oladi va 1992 yilning 10 mayida diplomatik munosabatlar o’rnatiladi, o’zaro elchixonalar faoliyat ko’rsatmoqda. Buyuk Ipak Yo’li Mashhad orqali o’tganligi munosabati bilan Siyosiy, iqtisodiy va madaniy aloqalar tarixan rivojlangan. hozirgi kunda Osiyo mintaqasida bo’layotgan ijobiy o’zgarishlarda muhim egallavotgan egallavotgan munosabatlarida lslom Respublikasi bilan O’zbekiston Respublikasi munosabatlari Yangi bir pallaga kirib bormoqda va o’zaro manfaatli aloqalar o’rnatilmoqda. O’zbekistonda Eron lslom Respublikasi bilan 35 tadan ortiq Qo’shma korxonalar faoliyat ko’rsatmoqda.