16-lekciya. Оperacion sistemada yadtı basqarıw. Reje

Dinamik bólistiriliw. Almastırıw(свопинг).
Paketli sistemalar menen islewde fikserlengen bólimler menen islep, basqa esh qanday quramalı nárselerden paydalanbawda múmkin. Waqıttı bólistiriw sistemaları menen islew waqtında, yad barshe paydalanıwshılar processlerin ózinde uslap tura almaytuǵın halat júz beriwi múmkin. Bul halda svopingdan paydalanıwǵa tuwrı keledi.Svoping-bul processlerdi tiykarǵı yadtan diskke hám arqaǵa tolıq ótkeriwdir. Processlerdi diskke derli júklew betli payda etilgen sistemada ámelge asırıladı.
Júklengen processler tap sol adresler maydanına yaki basqa jerge qaytarılıwı múmkin. Bul sheklew baylanısıw metodı qasiyetinen kelip shıǵadı. Baylanısıw sxeması ushın, orınlanıw basqıshında processlerdi yadtıń basqa ornına kóshiriw múmkin.
Svoping yadtı basqarıwǵa tikkeley baylanısı joq, ol kóbirek processlerdi rejelestiriw menen baylanıslı.
Ózgerisheń bólimli sxemalar.
Qaǵıyda boyınsha svoping sisteması fikserlengen bólimlerge tiykarlanıwı múmkin. Biraq dinamik bólistiriw yaki ózgeriwshi bólimli sxemalar nátiyjeli esaplanadı. Sebebi olar barshe processler tolıq rawishte yadta jaylasqanda,yaǵniy svoping bolmaǵan hallarda qollanıladı.
Bul jaǵdayda, basında yad ulıwma bos hám aldınna bólimlerge bólingen emes. Jańadan kelip atırǵan máselege qatań rawishte kerekli yadtıń ózi ajıratıladı (onnan kóp emes). Process shıǵarılǵannan soń, yad waqtınsha bosatıladı. Bir qansha waqıt ótkenen soń yad túrli ólshemdegi ózgeriwshili sanlı bólimlerden ibarat bolıp qaladı.Qatar turǵan bos orınlar birlestiriliwi múmkin.
Betli (Сахифали) yad
Joqarıda xarakterlengen sxemalarda yadtan sapalı paydalanılmaydı, sonıń ushınada yadtı bólistiriwdiń zamanagoy sxemalarında processti operativ yadta úzliksiz blok súpatúnda jaylastırıw kózde tutılmaǵan.
Yadtı betli payda etiwde eń apiwayı hám eń keń tarqalǵan usıl (yaki paging), yadtıńda logikalıq adresli maydanı, hám fizik maydanın birdey ólshemdegi bet hám bloklar toplamı kórinisinde payda etiwdir. Bunda logikalıq betler (page) júzege keledi hám olarǵa mas fizik yad birlikleri-fizik betler yaki betler kadrları dep ataladı(page frames). Betler (hám bet kadrları) ádette 2 sanınıń dárejesinen ibarat bolǵan fikserlengen qatań uzınlıqqa iyedir hám olar bie-biri menen kesilispeydi. Hár bir kadr maǵlıwmatlardıń bir betin óz ishine aladı yadtı bunday payda etiwde sırtqı fragmentaciya orın bolmaydı hám ishki fragmentaciyadan kelip shıǵatuǵın joǵaltıw tek aqırǵı betlerden kelip shıǵatuǵın joǵaltıw menen shegaralanadı.
Betli sistemada logikalıq аdres– tártiplengen juplıq (p,d)tan ibarat, bul jerde p virtual yad beti tártip nomeri, d-ese bul bet sheńberindegi element ornın bildiredi. adres mákanın betlerge bóliw esaplaw sisteması tárepinen, dástúrshi аralaspaǵan halda amelge asırıladı. Sonıń ushında, аdres, оperacion sistema kóz qarastan ǵana eki ólshemlidir, dástúrshi kóz-qarasınan ese process аdres mákanı sızıqlı esaplanadı.
Joqarıda keltirilgen sxema, processlerdi tolıq jaylastırıw ushın kadrlardıń úzliksiz tarawı jeterli bolmaǵan hallarda da, processti júklew imkanın beredi. Biraq, bul sxemada adresti translyaciyalaw ushın bit tiykar registri jeterli emes. Logikalıq adreslerdi fizik adreslerde sawlelendiriw, logikalıq betlerdi fizik betlerde sawlelendiriwge keltiriledi hám operativ yadta saqlanatuǵın betler kestesinen ibarat boladı. Geyde, betler kestesi –keste kórinisindegi sızıqlı –bólekli funkciyada deyiledi.
Logikalıq mınzildiń interprrtaciyası 8.7súwrette kırsetilgen. Bunda orınlanatuǵın process v=(p,d) logikalıq adreske murájet qıladı,hám sawlelndiriw mexanizimi bet tártip nomeri р nı betler kestesinen qıdıradı, bul bet р*bet kadrında jaylasqanlıǵın аnıqlaydı hám real adres р*nı d ǵa аylantıradı.

8.7-súwret. Yadtı betli payda etiwde logikalıq hám fizik adreslerdiń baylanısıwı.
Betler kestesi (page table) processordıń arnawlı registrında mánzillestiredi hám kadrlar nomerin logikalıq adres boyınsha anıqllawǵa járdem beredi. Bul tiykarǵı máseleden tısqasrı betler kestesi qatarında jazılǵan atribytlar jardeminen anıq betke murájet qadaǵalawı hám onı qorǵanıwın payda etiw múmkin.