16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

3
Июнь
17
ENG QADIMGI ODAMLARNING RIVOJLANISH BOSQICHLARI 
Kalandarova Adolat Ro‘ziboyevna
Xorazm viloyati Tuproqqal’a tumani 
10-son umumta’lim maktabi tarix fani o‘qituvchisi
Tel: [phone] 
Annotatsiya:. Maqolada. eng. qadimgi. odamlarning. suyaklari,. yashagan. joylari,. mehnat.
qurollari.va.e’tiqodlari.haqida.malumotlar.keltirilgan..
Kalit so‘zlar:. ibtidoiy. odamlar,. Selungur,. Teshiktosh,. ovchilik,. antropologoya,. chopperlar,.
e’tiqod,.kromanyon.
Odam.qanday.paydo.bo‘lganligi.haqida.ilmiy,.diniy,.afsonaviy.va.dunyoviy.naqllar.mavjud.
bo‘lib,. biz. bu. masalani. ilmiy. asosda,. antropologiya. va. arxeologiya. ma’lumotlariga. tayangan.
holda. o‘rganamiz.. Yer. yuzidagi. dastlabki. odamlar. qaddi-qomatini. tik. tutib. yurgani,. mehnat.
qurollarini.yasash.va.ularni.ishlatishni.bilgani.uchun.hayvonot.dunyosidan.farqlanib.turishgan..
Olimlar. turli. mintaqalardan. o‘ta. sodda. tosh. mehnat. qurollari. yasashni. biladigan. eng. qadimgi.
odam. suyaklari. qoldiqlarini. topib. o‘rganganlar,. jumladan,. Janubiy. Afrikadan. –. avstralopitek, 
Sharqiy.Afrikadagi.Zinj.vodiysidan.–.zinjantrop,.Yava.orolidan.(Indoneziya)
–. pitekantrop,. Xitoy. hududidan. –. sinantrop,. shuningdek,. Germaniyadan. –. neandertal va.
Fransiyadagi.Kromanyon.g‘oridan.–.hozirgi.qiyofadagi.odam.–.kromanyon suyaklari.topilgan..
Yer.yuzida.iqlim.iliq.bo‘lgan.davrlarda.odamlarning.makonlari.kichik.daryolar.yoki.buloqlar.
yaqinidagi.tepaliklarda.joylashgan..Ilk.paleolitning.oxirlariga.kelib.Buyuk muzlik davri boshlandi..
Ibtidoiy.odamlar.o‘ta.qattiq.sinovga
duch. keldi.. Bu. hol. odamlarni. yangicha. turmush. sharoitiga. moslashishga. undadi.. Bunday.
paytda.kuchlilargina.yashab.qolgan.
Tarix. fanida. enq. qadimgi. odamlar. ibtidoiy odamlar deb. ataladi.. Ularning. makonlari.Afrika,.
Osiyo.va.Yevropaning.ko‘pgina.hududlaridan.topilgan..O‘rta.Osiyoda.toshdan.yasalgan.qadimiy.
mehnat. qurollari. Farg‘ona. vodiysidagi. Selungur makonidan. va. Toshkent. vohasidagi. Ko‘lbuloq 
manzilgohidan.ham.topilgan..Bular.qo‘pol.tosh.qurollar.bo‘lib,.ularning.bir.tomoni.urib.o‘tkirlangan.
Arxeologiya.fanida.bu.tosh.qurollar.chopperlar deb.nomlangan..Mehnat.qurollari.odamlarga.
yegulik.topish.uchun.kerak.bo‘lgan..Dastlabki.mehnat.qurollari.sodda.edi..Uchi.o‘tkirlangan.tosh.
va.tayoq.bilan.qurollangan.odam.hayvonlarni.ovlagan,.uchi.o‘tkir.tayoq.yordamida.o‘simliklarning.
iste’molga.yaroqli.ildizlari.va.ildizmevalarini.kovlab.olgan..Tabiat.insonga.nimani.in’om.etsa,.
odam. shuni. olgan,. topgan. yeguligi. bilan. qanoatlangan.. Shuning. uchun. ham. kishilarning. eng.
qadimiy.mashg‘uloti.bo‘lgan.termachilik va.ovchilik o‘zlashtiruvchi xo‘jalik deb.ataladi.
Boysun. tog‘laridan. topilgan. Teshiktosh g‘ori. o‘rta. paleolit. davri. madaniyatining. jahonga.
mashhur. yodgorligi. hisoblanadi.. Teshiktosh. g‘oridan. tosh. qurollari. va. ularning. parchalari,.
tog‘. echkisi,. kiyik,. yovvoyi. ot,. qoplon,. quyon,. mayda. kemiruvchilar,. shuningdek,. qushlarning.
suyaklari. topilgan.. Teshiktosh. g‘orida. topib. tekshirilgan,. tosh. asriga. mansub. 8. –. 9. yashar.
neandertal. bolaning. suyak. qoldiqlari. eng. mashhur. topilmadir.. Bola. jasadi. qabrga. ko‘milgan..
Jasad. atrofiga. tog‘. echkisi. shoxlari. qadab. chiqilgan.. Murdaning. dafn. etilishi. dastlabki. diniy.
e’tiqodlar.bilan.bog‘liq.bo‘lgan..Mehnat.faoliyati,.tevarak.olam.haqida.to‘plangan.bilimlar.asta-
sekin.insonning.fikrlash.qobiliyati.va.tafakkurini.o‘zgartirib.bordi..Odamlar.o‘zlariga.tushunarsiz.
bo‘lgan. hodisalar. haqida. o‘ylay. boshladilar:. kun. bilan. tun,. yil. fasllari. almashishi,. vulqonlar.
otilishi,. yer. qimirlashi. va. boshqa. tabiat. hodisalari. odam. e’tiborini. o‘ziga. tortgan.. Ana. shu.
hodisalarning.sabablarini.tushuna.olmagan.inson.momaqaldiroq,.yashin,.shamol,.yomg‘ir.kabi.
tabiat.kuchlariga.sig‘ina.boshladi.
Ovchilik.va.termachilik.rivojlangan.davrda.inson.o‘zini.tabiiy.muhitdan.hamda.o‘rab.olgan.
hayvonot.va.o‘simliklar.olamidan.ajratmagan..U.tabiatni.jonli.deb.hisoblagan..Odamlar.tabiatdagi.
turli.hodisalar.negizida.g‘ayritabiiy.kuchlar.yashiringan.deb.o‘ylaganlar..Ular.ana.shu.kuchlarga.
e’tiqod.qilishgan..
Foydalanilgan.adabiyotlar
1.. A.S..Sagdullayev,.V.A..Kostetskiy.Tarix.Qadimgi.dunyo..Darslik
2.. Umumta’lim.maktablari.tarix.fani.darsliklari.

---

65