16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

3
Июнь
17
Machay. g`orlarini,. S.P.. Tolstov. va.Ya.G`.. G`ulomov. qadimgi. Xorazm. vohasidagi. sug‘orilish.
kanallarini.[3,108b],.qazib.o`rgandilar.
1940. yilda. O`rta. Osiyo. Davlat. universitetining. Tarix. fakulteti. bazasida. M.Ye.. Massonning.
tashabbusi.bilan.O`rta.Osiyo.arxeologiyasi.kafedrasi.tashkil.etiladi..Kafedra.a`zolari.tomonidan.
O`rta. Osiyoning. turli. respublikalarida,. ayniqsa. Turkmaniston. va. O`zbekistonda. keng. ko`lamli.
qazuv.ishlari.olib.borildi..1970.yilda.O`zR.FA.Arxeologiya.institutining.tashkil.etilishi.arxeologik.
tadqiqotlarning.ko`lamini.yanada.kengaytirdi.[4,7-10b]
XX-asr.davomida.butun.O‘zbekiston.hududida.barcha.davrlarga.taalluqli.arxeologik.yodgorliklar,.
qadimgi.kanallar,.suv.o`zanlari.o`rganildi.va.bugungi.kunga.qadar..Respublikamizning.barcha.
viloyatlarida.o‘rganish.davom.etmoqda,.chunki.olis.o‘tmishning.ochilmagan.qirralari.bisyordir.
Shular.jumlasidan.Andijon.viloyati.Mingtepa.shahar.xarobalari.o‘rnida,.ko‘plab.mahalliy.va.
chet. ellik. arxeologlar. qazishma. ishlarini. olib. bordi..Ayniqasa,. 2012. yildan. buyon. tarix. fanlari.
doktori,.professor.Boqijon.Matboboev.rahbarligida.O‘zbekiston.Respublikasi.Fanlar.akademiyasi.
Arxeologik. tadqiqotlar. instituti. hamda. Xitoy. Xalq. Respublikasi. ijtimoiy. Fanlar. akademiyasi.
Arxeologiya.instituti.olimlari.hamkorlikda.olib.borilayotgan.ilmiy.izlanishlari.natijasida.qadimgi.
poytaxt. shahardan. qimmatli. topilmalar,. moddiy. ashyolar. topildi,. bu. noyob. topilmalar. tarixga.
o‘zgartirishlar. kiritdi.. Manbalarga. ko‘ra,. 2000. yildan. ziyod. vaqt. avval. Mingtepa. Farg‘ona.
vodiysidagi.eng.yirik.to‘laqonli.qasr-shahar.bo‘lgan..
Qasr. –. shahar. deb. atashimiz. uchun. jahon. ilmiy. ishlanmasiga. ko‘ra,. dastlab. hududi. 5-6. ga.
kam.bo‘lmagan.va.unda.aholisi.zich.joylashgan.bo‘lishi,.chor.atrofi.mudofaa.devor.bilan.o‘ralgan.
bo‘lishi,.shaharning.yuqori.tabaqa.hokimlarining.turar.joyi.oddiy.fuqorolarinikidan.ajralib.turishi,.
shahar.hokimining.baland.poydevori.(platform).ustiga.qurilgan.monumental.qasri,.shahar.ramzi.va.
belgisi.hisoblamish.shahar.muhrining.mavjud.bo‘lishi.lozim..[5,6b]...Demak,.yuqorida.keltirilgan.
belgilar.tadqiqotlar.natijasida.aniqlanib,.Davon.davlatining.poytaxti.Ershi,.keyinchalik.Mingtepa.
deb.qayta.nomlanganligi.aniqlandi.va.bu.joydagi.tadqiqot.ishlari.yakunida.ya’ni,.2017.yil.dekabrdan.
Mengtepa. turizm. shaharga. aylandi,. 2018. yil. fevral. oyida. “Mingtepa. –. madaniy. merosi”. jamoat.
fondi. tashkil. etildi.. Bugungi. kunda. ushbu. markaz. tomonidan. Mingtepa. yodgorligi. va. tumanda.
mavjud.bo‘lgan.tarixiy.ziyoratgohlarning.ahamiyatini.keng.ommoga.tushuntirish.borasida.targ‘ibot-
tashviqot.ishlari.olib.borilmoqda..Bu.harakatlar.zamini.shuki,.yosh.avlodni.yurtga.sadoqat,.bebaho.
merosni.asrab-avaylash.hamda.kelajak.avlodlarga.ham.bus-butunligicha.yetkazish.imkonini.beradi.
Yana.bir.noyob.yodgorliklardan.bir,.bugungi.kunda.ilmiy.va.amaliy.jihatdan.o‘rganilmoqda.
ya’ni,.2018-.yildan.boshlab.O‘zbekiston..Fanlar.akademiyasi.Samarqand.arxeologik.tadqiqotlar.
instituti. olimlari. hamda. Yaponiyaning. . Tokio. san’at. universiteti. bilan. hamkorlikda. Andijon.
viloyati.Jalaquduq.tumani.Oyim.qishlog‘i.yaqinida.joylashgan.Dalvarzin.yodgorligida.professor.
arxeolog. Boqijon. Matboboev,. B.M.Abdullaev. va. yaponiyalik. arxeologlar. Shogo. Kume,. Yuki.
Tatsumilar. tadqiqot. ishlari. olib. bormoqda.. Yodgorlik. miloddan. avvalgi. XII-VII. asrlarga. oid.
bo‘lishi. mumkin,. ikkita. madaniy. qatlam. aniqlangan. bo‘lib. sopol. siniqlari,. urchuqlar. hamda.
butun.holatidagi.sopol.idishlar.ya’ni.qozonchalar.topilgan.tadqiqotlar.ishlari.bugungi.kungacha.
davom.etmoqda,.yakuniy.xulosa.arxeologlar.tomomnidan.tadqiqotlar.yakunida.bayon.etiladi.
Xulosa. qilib. ta’kidlash. mumkinki,. yuqoridagi. . kabi. tarixiy. manzilgohlar. o‘lkamizda. ko‘p.
topilmoqda.bularni.o‘rganish.orqali.davlatning.qadimgi.tarixi.yanada.boyitiladi..Zero.O‘zbekiston.
Respublikasi. Konstitutsiyaning. 49–moddasida. “Madaniy. yodgorliklar. davlat. muhofazasidadir”.
deb.ta’kidlangan..Shu.kabi.manzilgohlarda.talabalar.bilan.jonli.misollar.orqali.darslar..tashkil.
etish.natijasida,.yoshlarimizning.tarixiy.qadamjoylarga.hurmat.va.muhabbat.ruhida.tarbiyalashga.
hamda.ilmiy-amalliy.bilimlarini..rivojlantirishi.orqali.tarixning.sirli.jumboqlari.o‘rganiladi.
Foydalangan.adabiyotlar.ro‘yxati:
1,.Kabirov.J.,.Sagdullayev.A..O`rta.Osiyo.arxeologiyasi..–.Т.,.1990..
2,.Матюшин.Г.Н..Археологический.словарь.М.,.“учеб.лит”1996.
3,.G‘ulomov.Ya..G‘..Xorazmning.sug‘orilish.tarixi..Fan,1959.
4,.Авдусин.Д.А..Основы.археологии..–.М.,.1989...
5,.Asqarov.A..Eng.qadimgi.shaharlar..T,2001.

---

169