16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

Kalit so‘zlar: Abdulaxadxon,. Amir. Olimxon,. Eliava,. Broydo,. Jared. Meyson. Daymond,.
Fayzulla.Xo‘jayev,.Miller.
Buxoro.amirligi.qadimdan.islom.dini.beshigi.hisoblangan,.ma‘daniyat.va.ma‘vifat.markazlaridan.
biri. siatida. e‘tirof. etilgan.. Afsuski. XIX-asrning. 1-choragi. oxirida. amirlik. hududiga. Rossiya.
imperiyasi.tajavuzi.kuzatia.boshladi..Bu.davrda.Buxoro.amirligi.aholisi.2.mln.atrofida.bo‘lganligi,.
bu.hududda.axoli.asosan.sug‘orma.dehqonchilik,.bog‘dorchilik,.savdogarlik.va.hunarmanchilik.
bilan. shug‘ullangan.. Axoli. uylari. esa. oy. guvalalar,. paxsaxom. g‘isht. va. saroylar. esa. pishgan.
g‘ishtdan.qurilgan..Mudofa.devorlari.esa.asosan.loy.jumbazlar.bilan.qurilgani.sababli.xar.yili.uni.
tamirlashga.to‘g‘ri.kelgan..Bu.esa.amirlikda.ishchi.kuchlarining.band.bo‘lishiga.olib.kelar.edi..
Buxoro.amirligining.Rossiya.imperiyasi.bilan.urush.qilishiga.asosiy.sabab.Rossiya.imperiyasiga.
xom-ashiyo. bazasi,. hamda. mahsulotlarini. sotishga. bozor. kerak. edi.. Amir. Muzaffarxon. bilan.
1868-.yili.tinchlik.sulxidan.so‘ng.Buxoro.amirligi.o‘z.tobeligini.tan.olgan.edi..Tarixan.bilamizki.
davlatni.chet.el.bosqinidan.ximoya.qilishning.eng.asosiy.bo‘g‘ini.bu.davlat.armiyasi.xisoblansa,.
armiyaning. eng. kuchli. bo‘lishiga. uning. qanday. qurollanganligi. bog‘liqdir.. Shu. o‘rinda.
Jared. Meyson. Daymondning. asaridan. olingan. parchani. e‘tiboringizga. havola. etmoqchiman-
“ispaniyaning.xarbiy.dengizchisi.Guberator.Friar.Pisarroning.Kaxamara(markaziy.amerika)dagi.
xindular.qiroli.Ataxualpani.qanday.engani.to‘g‘risida:Pisaroning.xarbiy.ustunliklariispanlarning.
temir. qilichlari,. qurollari,. po‘lat. zirxlari. va. otlarida. ed.. Bu. qurollarga. qarshi. Ataxualpaning.
qo‘shini.otlarsiz,.faqat.tosh,.bronza.yoki.yog‘och.tayoqlar,.qo‘l.boltalari,.cho‘zmalar(ayrisimon.
yog‘och.va.rezinadan.yasaladigan.toshotar.qurol).va.choyshabli.zirxlar.janga.kirgan.edilar..Jang.
uskunalaridagi. bunday. nomutanosibliklar. maxaliy. amerikaliklar,. shuningdek. ko‘plab. janglarda.
xam.xal.qiluvchi.ro‘l.o‘ynagan”.
1
Ko‘rib. turganimizdek. Buxoro. amirligining. ham. urushdagi. qismati. shunday. yakun. topdi..
Bizning.maqsadimiz.Buxoro.amirligining.Rossiya.imperiyasi.emas.uning.o‘rniga.kelgan.aldovlar.
ustigan.qurilgan.Sovet.davlati.tarkibiga.kirish.sabablarini.ochib.berishdir.
Bu.davrda.amir.Abdulaxadxon.davlat.boshqaruvidan.ketib.o‘rniga.amir.Olimxon.kelgan.bir.
ziddiyatli. davrga. to‘g‘ri. keladi..Amirlikka. Olimxon. kelishidan. boshlasak..Amir.Abdulaxadxon.
taxt.vorisi.deb.amir.Olimxonni.bejiz.tanlamagan.edi,.chunki.uning.boshqa.o‘g‘illaridan.xavfsirar.
edi.. Shu. maqsadda. va. onasining. ta’siridan. qutqarish. maqsadida. amir. Olimxonni. o‘zi. singari.
Rus. imperiyasida. taxsil. olishga. yuboradi,. u. yerda. o‘qishga. unda. yetarlicha. qunt. va. shijoati.
bo‘lmadi,.do‘stlari.davrasida.ko‘ngilhushlik.va.maishat.bilan.o‘tkazar.dengizda.sayr.qilar.otlar.
musobaqasiga.qiziqar.edi..Uning.o‘qib.yurgan.kezlarini.Fayzulla.Xo‘jayev.shunday.eslaydi:”otasi.
1
. Jared. Meyson. Daymond. “Qurollar,. mikroblarva. po‘lat:insoniyat. jamiyatlaritaqdiri”AQSH. New.York,2004-y.
65-bet

---

91