16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14
Download 2.67 Mb. Pdf ko'rish
|
3.Tarix saxifalaridagi izlanishlar
3
Июнь 17 bilan.restoranga.borganida.bir.rus.afitseri.bilan.amir.Olimxonning.shira.kayfda.o‘tirishlarini.bot. bot.eslashini.aytib.o‘tgan”.. Keyinchlalik.xam.otasi.Abdulaxadxon.turli.baxonalar.bilan.o‘g‘lini.yana.o‘z.bag‘riga.chaqirib. olgan. edi.. Amir. Olimxonning. yana. bir. kechirib. bo‘lmas. odati. bu. uning. ishratparastligi. edi.. Bu.to‘g‘risida.ham.ko‘plab.misollar.va.faktlar.keltirish.mumkin:.Olimxonning.mirzosi,.do‘sti,. Peterburgdagi.hamroxi.Abdurashid.mirzo.bilan.Qarshiga.hokim.bolib.borganlarida.mirzo.Halima. ismli.hamsoya.qizga.uylanadi.va.bir.o‘g‘ilchalik.bo‘lganlarida.turli.baxonalar.bilan.uning.xotini. va.bolasini.o‘z.uyiga.olib.kelishga.urunadi.va.azon.o‘qish.baxonasi.bilan.uni.xobxonasiga.olib. keladi.va.kelinni.zo‘rlaydi.ertasiga.mirzoga.xotiningizga.talog‘ini.bering.deydi.mirzo.bu.ishni. deb. o‘z. joniga. qasd. qiladi.. Xattoki. bu. xabar. otasi.Abdulaxadxonga. ham. yetib. boradi. va. uni. Usmobek.oqsaqol.orqali.tiyib.turishga.muvaffaq.bo‘ladi..Keyinchalik.taxtga.o‘tirgandan.so‘ng. bu.yana.avj.olib.ketadi.. Hokimyat.talashib.Burhoniddin.o‘zining.chala.mullaachalaridan.foydalanib.1910-yil.yanvarida. fitna. uyushtirdi.. Davlat. bosh. vaziri. va. ayonlarning. ko‘pchiligi. shu. vaqtda. islom. dinining. shia. masxabiga. e‘tiqod. qiluvchi. forsiylar. tashkil. qilar. edi.. ”Ashurixonlik”dan. foydalanib. diniy. nizo. chiqaradi.. Bu. xaqida. Nsratillo. Naimovning. asarida. quyidagicha. tariflanadi-. “bu. motam. tadbiri.hazrati.Alining.o‘g‘li.Husaynning.Karbalo.yonidagi.jangda.halok.bo‘lganiga.bag‘ishlab. o‘tkaziladi,. har. yili. shu. oyning. dastlabki. o‘n. kunligida. o‘tkazilar. edi.. Ayrim. sunniylar. fors. oshnalariga. hamdardlik. bildirish. niyatida. ularning. xonadonlariga. tashrif. buyurar. edilar.. Chalasavod.mullavachalar.ularni.masxaralaganliklari.tufayli.qo‘zg‘alon.ko‘tarilgan.edi”. 1 Bu. qo‘zg‘alonni. bostirib. bo‘lgach. amir. ichki. ishlar. bilan. band. bo‘lib. qolgan. edi.. Nihoyat. 1917-yilga. kelib. vaziyat. juda. taranglasha. boshlagan. edi.. Chunki. posho. Rossiyasi. ttugatilgan. va. o‘rniga. Sovet. davlati. tuzilgan. edi.. Shundan. song. zudlik. bilan. Amir. Olimxon. Rossiya. imperiyasi. bilan. tuzilgan. 1868-yildagi. shartnomani. bekor. qildi. va. chekinayotgan. askarlardan. qurol.yarog‘larini.yashirin.ravishda.sotib-ola.boshlashdi..Shu.qurol.yarog‘larga.ishonib.o‘ziga. katta. baho. bergan. amir. o‘ziga. dam. berar. va. kuniga. kechki. payt. bazmu-jamshid. qilar. edi.. Bu. orada. elchi. Miller. janoblari. bilan. uchrashib. qochqinlar. masalasida. kelishib. olindi.. 1918-yili. mart. oyida. Kogon. shaxrida. kelib. chiqqan. mojaro. tufayli. Sovet. davlati. bilan. nizolar. kuchayib. ketdi.. Sovet. davlati. zudlik. bilan. uning. oldini. olish. va. vaqtda. yutish. maqsadida. siyosiy. hiya. ishlatdi.. Bunga. sabab. Sovet. davlati. hali. urushda. mag‘lub. bo‘lgan. buning. ustiga. Oq. Gvardiya. bilan.urushmoqda.edi,.bu.ko‘rinib.turibdiki.O‘rta.Osiyoni.qo‘ldan.bermaslik.uchun.eng.qulay. yo‘l. edi.. 1918-yilgi. Kolesov. voqesidan. so‘ng. Sovet. o‘lkasining. boshqa. iloji. qolmagan. edi.. Maskva.Sayid.Olimxonning.harbiy.harakatlarini.oldini.olish.maqsadida.Eliava.va.Broydoni.elchi. sifatida.yuborishadi..Bu.kimsalar.siyosatda.juda.mug‘ombir.edilar..Ular.so‘zlarida.biz.Buxoroni. mustaqilligini. to‘la. tiklash. va. o‘zaro. ishonchni. mustahkamlashga. keldik. deya. o‘z. uzurlari. va. hurmatlarini.ko‘rsatadi..Ular.sulh.shartnomasiga.binoan.kelganliklarini.aytishdi. Shulh. shartnomasiga. ko‘ra. amir. Olimxonga. ellik. ming. miltiq,. besh. yuzta. zambarak. va. pulemiyot,. ellikta. aeroplan,. ellik. million. tilla. so‘m. to‘lashga. va‘da. berishdi. va. suhlni. taqdim. qilib.ketishadi..Bu.bejiz.emas.edi.aslida.bunday.miqdorni.to‘lamasdilar,.chunki.to‘lashga.Sovet. davlaining.o‘sha.vaqtda.qurblari.ham.yetmas.edi..“o‘shanda.Kogonga.kelishgach.Eliava.Brodoga. yuzlanib. -“o‘zing. ham. oshirib. yubordingda. besh. yuzta. zambarak,. miltiq,. pulemiyot. va. ellikta. aeroplan.butun.Turkistion.frontida.yo‘qku.degan.edi”. 2 Sulhni. mustahkamlash. bahonasida. birodarlashuv. marosimiga. o‘n. beshta. zambarak. Kog‘on. temir.yo‘l.stnansiyasida.amirlik.elchilariga.tantanali.taqdim.etishdi..Lekin.eng.achinarlisi.shunda. ediki.bironta.ham.o‘q.dori.berilmagan.edi. Bularning. hamasi. amir. Olimxonni. hushyorligini. pasaytirish. edi. qaysidir. ma’noda. bunga. erishishdi. ham.. Buxoro. amiriga. qurol. yarog‘lar. uchun. deb. savdogarlar. katta. miqdorda. pullar. yig‘ib. berar. edilar..Amir. esa. xob. xonasi. aysh-ishrat. bilan. band. davlat. ayonlari. esa. xar. qadax. urushtirishlarida. “amirimiz. sog‘. bolsin”. deyishdan. boshqassiga. o‘tmas. edilar.. Uzoq. kutilgan. 1 . Nusratillo.Naimov.“So‘ngi.hukumdor”.Buxoro.nashriyoti,Buxoro,:.2008-yil.30-bet. 2 . Nusratilla.Naimov,.So‘ngi.hukumdor,.”Buxoro.nashriyoti”Buxoro,:2008-yil.94-bet. |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling