17-Maruza. Impuls generatorlari va shakllantirgichlari Taymerlar va tanlab olish saqlash (uvx) qurilmalari

17-Maruza. Impuls generatorlari va shakllantirgichlari Taymerlar va tanlab olish - saqlash (UVX) qurilmalari.

Reja:
1. Impuls signallar

2. Impulslarning shakli va parametrlari.

Quyida kondensatorlarga bag’ishlangan ma’lumotlar - bunda elementlar sxemasi hususiyatlari o’zgarayotgan kuchlanish va tokka bog’liq bo’ladi. Biz siz bilan tanishgan o’zgarmas tok zanjirlaridagi ba’zi qonuniyatlar (Om qonuni, sxemalarni ekvivalent o’zgartirishlari va boshqalar) o’z kuchini saqlaydi, shunday holatlardaki, qachonki kuchlanish va tok vaqt bo’yicha o’zgarganida. O’zgaruvchan tok zanjirini ishini yaxshi tushinish uchun bir qator tarqalgan signal turlarini o’rganish foydali (kuchlanishlar, ular ma’lum obrazda vaqt bo’yicha o’zgaradi).

Sinusoidal signallar
Sinusoidal signallar eng ko’p tarqalgan; aynan ularni devordagi razetkadan olish mumkin. Agar siz “1MGs chastotada 10mkV” ifodani yechsangiz bilingki so’z sinusoidal signal haqida boradi. Sinusoidal kuchlanishni bayon qiluvchi matematik ifoda quyidagi ko’rinishga ega U = A sin 2 𝜋 𝑓 / t, bu yerda A – signal amplitudasi, f – sikldagi chastotalar sekundlarda yoki gertslarda. Sinusoidal signal rasm 1.17da ko’rsatilgan. Ba’zi hollarda koordinatalar boshini (t=0) nuqtaga ko’chirish foydali, bu xohlagan vaqt momentiga to’g’ri keladi; ushbu holda sinusoidal kuchlanish uchun ifoda quyidagi fazalarni o’z ichiga oladi
U = A sin 2 𝜋 𝑓 / t, + ⊗)
Shuningdek burchak chastota tushunchasidan foydalanib, sinusoidal signal uchun ifodani boshqa ko’rinishda yozish mumkin:
U = A sin 𝜔 / t,
Bu yerda 𝜔 - burcha chastota radianlarda 1c. Agar 𝜔=2 𝜋 𝑓 ekanligini eslasangiz, hammasi o’z joyiga tushadi.

Rasm 1.19. Amplituda A o’zgarishini f chastotaga sinusoidal bog’liqligi.

Sinusoidal funksiyani asosiy afzalligi shundan iboratki, bu funksiya bir qator chiziqli differensial tenglamalarni yechimi hisoblanadi, ular chiziqli zanjirlarni hususiyatlarini hamda fizik hodisalarni hususiyatlarini bayon qiladi. Chiziqli zanjir quyidagi hususiyatlarga ega: chiqish signali, ikkita kirish signali yig’indisi hosil qiladigan, u chiqish signallarini ikkatisini yig’indisiga teng, ularni har biri kirish signallari sababli paydo bo’lgan, ular birgalikda ba’zi hollarda alohida ta’sir qiladi, agar biz (A chiqish desak, - chiqish signali A signali tomonidan paydo qilingan, shunda chiziqli signal uchun quyidagi tenglik haqiqiy hisoblanadi: Вых. (A+ В) = Вых. (A) + Вых. (В). Agar chiziqli zanjir kirishiga sinusoidal signal ta’sir etsa, uni chiqishida ham sinusoidal signalni olamiz, ammo umumiy holda ularni amplitudasi va fazasi boshqacha bo’ladi. Bu tasdiq, sinusoidal signal uchun faqat haqiqiy hisoblanadi. Amalda sxemani o’zini tutishini uni amplituda chastota harakteristikasi bilan baholash qabul qilingan. Bu sinusoidal signalni chastotaga bog’liq amplitudasi o’zgarishini ko’rsatadi. Tovush chastotasini kuchaytirgichi masalan “silliq” amplituda chastotali harakteristikaga ega bo’ladi, 20Gs dan 20kGs chastota diopazonida.

Ko’pchilik hollarda ishlashga to’g’ri keladigan sinusoidal signal chastotasi bir necha Gs dan bir necha mGs oralig’ida yotadi. Juda kichik chastotali signalni olish uchun 0,0001Gs va undan kam, kerakli sxemani yetarli darajada toza qurish kerak, masalan 2000mGs gacha yuqori chastotalarni olishda ham tamoyilli qiyinchiliklarga duch kelmaymiz, ammo bunday chastotali signallar uchun uzatishni mahsus liniyalari qabul qilishni mahsus qoidalari kerak bo’ladi. Ulardan tashqari bu yerda mikroto’lqinli signallar bilan ishlashga to’g’ri keladi, ular uchun oddiy sxemalar mos kelmaydi. Ular uchun mahsus to’lqin tashuvchilar kerak.