175 meʼmoriy obidalarning texnik holatini tadqiq qilishda 3d lazer skanerlashning afzalliklari

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS) 
ISSN (online): 2181-2454 
Volume 2 | Issue 5 | May, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar | 
www.carjis.org 
DOI:
10.24412/2181-2454-2022-5-175-180 
 
E-mail: [e-mail] 
177 
yordamida skanerlashni qo'llash sohalari quyidagi sxemada keltirilgan [1]: 
MUHOKAMA 
Lazerli o'lchovlarning, shuningdek, har qanday geodezik va fotogrametrik 
o‘lchash ishlarining o'ziga xos xususiyati shundaki, bir nechta stantsiyalardan olingan 
kengaytirilgan obyektning uch o'lchovli modelini olish uchun turli stantsiyalarda 
o'tkazilgan individual o'lchovlarni yagona koordinatalar tizimiga birlashtirish 
kerakdir. Lazerli skanerlashda bitta stantsiyada olingan ma'lumotlar "skanlar" yoki 
"nuqtalar buluti" deb ataladi va individual skanerlarni bittaga birlashtirish jarayoni 
"tikish" deb ataladi. Ushbu maqsadlar uchun qo'shni "skanlar" nazorat nuqtalari 
tanlangan bir-biriga yopishgan zonalarga ega bo'lishi kerak. Tekshirish nuqtalari 
sifatida o'lchangan obyektning maxsus belgilari yoki xarakterli nuqtalari qo'llaniladi. 
Agar bir nechta nazorat nuqtalarining koordinatalari ma'lum bo'lsa, u holda mavjud 
koordinatalar tizimiga o'lchov natijalarining geodezik ma'lumotnomasini bajarish 
mumkin.Yer usti lazerli skanerlash natijalarini qo‗shni ―skanlar‖dagi nazorat 
nuqtalarining 
koordinatalaridan 
foydalangan 
holda 
qayta 
ishlash 
uchun 
foydalaniladigan dasturiy ta‘minot ularni keyinchalik qayta ishlash bilan bitta 
―nuqtalar buluti‖ga ―tikish‖ imkonini beradi. Qayta ishlash natijasi SAPR yoki 
GISga eksport qilinishi mumkin [2]. 
Shunday qilib, har qanday ob'ektning raqamli uch o'lchovli modelini yaratish 
jarayoni quyidagilarni o'z ichiga oladi: 
– nazorat nuqtalarini belgilash va obyektni skanerlash bo‗yicha dala ishlari; 
- individual "skanerlar" ni bitta "nuqta buluti" ga "tikish"; 
— ―nuqta buluti‖ni keyinchalik qayta ishlash uchun berilgan dasturiy muhitda 
raqamli modelga aylantirish. Suratga olinadigan ob'ektga va kerakli yakuniy natijaga 
qarab dala va kameral ishlarni olib borish texnologiyasi aniqlanadi. 
NATIJALAR 
3D lazer sanerning qulayliklarini Tomsk politexnika universitetidagi ―Lazer 
texnologiyalar markazining‖ning ishlarida ko‘rishimiz mumkin. 
TPU ―Lazer texnologiyalari markazi‖ tomonidan 2012 va 2017-yillarda 
obyektni oʻrganish boʻyicha bir qator ishlar amalga oshirildi. Ishning maqsadi 
ma'lumotlar 
majmuasini 
olish, 
o'lchov 
chizmalarini 
yaratish, 
binoning 
deformatsiyalrini aniqlash (yoriqlar, siljishlar, buzilishlar, shikastlanishlar) tuzatish 
edi. Ob'ektni yer ostidagi lazerli skanerlash amalga oshirildi. Yer osti lazer skanerlash 

---