19-ma'ruza neft, tabiiy gaz va suvlarni tayyorlashda issiqlik almashinish uskunalari. Reja

---

19-MA'RUZA 
Neft, tabiiy gaz va suvlarni tayyorlashda issiqlik almashinish uskunalari. 
 
REJA: 
19.1. Issiqlikni almashtirib beruvchi uskunalar 
19.2. Qobiq quvurli issiqlik almashinish apparatlari. 
19.1. Issiqlikni almashtirib beruvchi uskunalar 
 
Gaz konlarida va gazkimyo majmualaridagi issiqlikni almashtirib beruvchi 
qurilmalar gaz va gazli kondensat konidagi hamda gazni qayta ishlash zavodlaridagi 
qurilmalarda isitish, sovutish, suyuqlik, gaz, bug‘ va ularning aralashmalarini 
kondensatsiyalash va bug‘latish uchun mo‘ljallangan. «Quvur quvurda yoki quvur 
ichida quvur», kojuxli quvur turlari va havoni sovutish uskunalari qo‘llaniladi. 
«Quvur quvurda» issiqlik almashtirgichlari bir oqimli bo‘lib, qismlarga ajraladigan 
va ajralmaydigan xillari mavjud. Qismlarga ajralmaydigan issiqlik almashtirgichlar 
tashqi diametri 25-60 mm bo‘lgan va diametri kichik bo‘lgan issiqlik almashtiruvchi 
quvurlardan tayyorlanganda qismlarga ajraladigan turi 76-168 mm bo‘ladi. 
«Quvur quvurda» issiqlik almashtirgichlarning ichki va tashqi diametrlari 
quyidagicha bo‘lgan turlari ishlab chiqariladi: 
Ichki quvurning 
tashqi diametri, 
mm 
60 
76 
89 
108 
133 
159 
Tashqi 
quvurning tashqi 
diametri, mm 
89, 108, 
133 
108, 133 
133,15
9 
159, 
194 
194, 
219 
219 
«Quvur quvurda» issiqlik almashtirgichlari issiqlik almashtiruvchi quvurlarni 
almashtirish yoki iflosliklardan tashqi yuzasini mexanik tozalash maqsadida vaqti-
vaqti bilan chiqarib olish talab qilinmaganda qo‘llaniladi. Issiqlik almashtiruvchi 
quvurlar tashqi yuzasini mexanik tozalash zaruriyati tug‘ilganda ajratish yoyli 
issiqlik almashtirgichdan foydalanadilar. Uglerodli po‘lat tashqi va ichki devorlari 
orasidagi maksimal yo‘l qo‘yilgan haroratlar farqi 50° C, zanglamaydigan po‘latdan 
esa 40 °C. Ishchi muhit harorati manfiy -40 - +450 °C, shartli bosim: issiqlik 
almashtiruvchi quvurning tashqarisida 1,0; 2,5 va 6,4 MPa , ichkarisida esa - 1,0; 
1,6; 4,0; 10,0 i 16,0 MPa . 
13.1-rasmda «quvur quvurda» issiqlik almashtirgich tasvirlangan bo‘lib, u issiqlik 
almashtirgichning umumiy maydoni 75 m
2
(har seksiya 25 m
2
dan) bo‘lgan uchta 
seksiyadan tarkib topgan. Quvur ichidagi ishchi bosim 16,0 MPa, quvurlar orasidagi 
bosim esa 5,5 MPa. Quvurlar orasidagi haroratning o‘zgarishi +30 - –50 °C. 
Qobiq quvurli issiqlik almashtirgichlar «quvur quvurda» issiqlik 
almashtirgichga nisbatan qo‘llanish imkoniyatlari keng. Bu metall sarfi kamligi va 
gaz sanoati uchun yangi turdagi kojux quvurli issiqlik almashtirgichlarning ishlab 
chiqarilganligidadir. 

---

Gaz sanoati ob'ektlarini loyihalashtirishda VNIIneftmash tomonidan ishlab 
chiqarilgan standart kojux quvurli issiqlik almashtiruvchi qurilmalar qo‘llaniladi. 
Gaz sanoatida asosan namunaviy sxemalar bo‘yicha gaz tayyorlash qurilmalari 
uchun texnik talablar bo‘yicha neft uskunalari «Markaziy konstruktorlik byurosi» 
(SKBN) tomonidan ishlab chiqarilgan maxsus vazifani bajaruvchi kojux quvurli 
issiqlik almashtirgichlardan foydalanadilar.