19-mavzu. Induktorli sinxron mashina

1

, 2 - 2

, 3 - 3

– qutblar; 4– yakor chulg‘ami; 5 – rotor; 6 – qo‘zg‘atish chulg‘ami) 
Induktorli generatorning statori alohida po‘lat plastinalardan yig‘i-ladi. Stator 
po‘lat o‘zagi pazlarida chulg‘amlar joylashtiriladi. Pazlar ochiq yoki yarim yopiq 
shaklda bo‘ladi. Rotor po‘lat o‘zagialohida-alohida plastinalardan yig‘ilib, undagi 
pazlargahech qanday chulg‘am o‘rnatilmaydi, shuning uchun ham induktorli 
generatorlar kontaktsiz hisoblanadi.
Statorda yakor chulg‘ami va qo‘zg‘atish chulg‘ami joylashtiriladi. Yakor 
chulg‘ami stator po‘lat o‘zagi tishlariga o‘raladi. qo‘zg‘atish chulg‘ami esa har 
xiljoylashishi 
mumkin. 
Qo‘zg‘atish 
chulg‘amining 
joylashishigaqarab 
induktorligeneratorlar bir xil qutbli (3.9-rasm) va har xil qutbli (3.8, a va 3.11-
rasmlar) turlarga bo‘linadi. 
Har xil qutbli generatorlarda qo‘zg‘atish chulg‘amining g‘altagi statordagi 
kata pazlarda joylashtiriladi (3.8, b-rasm) va har xil qutblar ketma-ketkeladi. 
Shuning uchun ham bunday generatorlarga har xil qutbli generatorlar deyiladi. 
Bularda qo‘zg‘atish chulg‘amining magnit oqimi stator va rotor paketlarining bir 
xil ishorali qutbidan boshqa ishorali qutbiga o‘tadi. 
3.9-rasm. Ikkitalik induktorli generator turi: a) Magnit oqiminig grafigi; b) Generatorning 
tuzilishi; c) Stator va rotor tishlarining o’zaro joylashishi; 1-stator magnit o’zagi; 2-qo’zg’atish 
chulg’ami; stator chulg’ami; 4-val; 5-rotor magnit o’zagi 
Induktorli generatorlarda stator va rotor tishlari ma’lum bir nis-batda bo‘ladi: 
Z
1

 2 

 Z
2

 m 

 q , (3.8) 

---

bu erda:m – fazalarsoni;q – bir qutb va bir fazaga to‘g‘ri keluvchi pazlar soni; Z
2
–
rotortishlarisoni. 
Stator va rotorda tishlar bo‘lganligi sababli, magnit oqimi qutb bo‘-linmasida 
birxilda tarqalmaydi. Uning ko‘proq qismi rotor tishi stator tishi ostiga to‘g‘ri 
kelgan qismida joylashsa, oqimning kam qismi esa rotor pazi stator tishi ostiga 
to‘g‘ri kelgan joyda bo‘ladi.