1918 – 1939-yillarda sssr

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON
MILLIY UNIVERSITETI TARIX FAKULTETI
TARIX YO’NALISHI SIRTQI BO`LIM
4-KURS TALABASI NASIMOV UMIDNING
JAXON TARIXI FANIDAN BUYUK BRITANIYA, FRANSIYA, ITALIYA VA
GERMANIYA 1918-1939 YILLARDA MAVZUSIDA TAYYORLAGAN
TAQDIMOT ISHI
Toshkent – 2023

BUYUK BRITANIYA Iqtisodiy rivojlanish va ijtimoiy harakatlar.

Birinchi jahon urushi
Buyuk Britaniyaning hukmron doiralariga katta siyosiy g‘alaba va obro‘ olib keldi, mustamlaka imperiyasi yanada kengaydi, katta reparatsiya olindi.
Buyuk Britaniya xaritasi

Siyosiy hayot.

Buyuk Britaniyada uzoq yillar konservatorlar va liberallar davlatni boshqarib, parlament saylovlari natijasida bir-birini almashtirib keldilar.
Bu ikki partiyali siyosiy tizim jamiyatda barqarorlikni saqlab turdi.

FRANSIYA Iqtisodiy rivojlanish.

Birinchi jahon urushini Fransiya g‘alaba bilan
yakunladi.
U o‘zining ashaddiy dushmani bo‘lgan Germaniyani tor-mor qildi, qit’ada boshqa jiddiy raqibi qolmadi.

1929 – 1933-yillardagi jahon iqtisodiy inqirozi Fransiyada 1930-yili boshlandi.

Shu yili ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlari susayib, sanoat ishlab chiqarishi keskin pasayib ketdi. Uchinchi respublika jiddiy qiyinchiliklarga duch keldi: 1929 – 1932-yillari bir nechta hukumat almashdi.

Italiya Birinchi jahon urushida uncha katta talafot ko‘rmadi.

Aksincha u Avstriya-Vengriya yerlarining bir qismini egallab, o‘z hududini ancha kengaytirib oldi. Umumiy inqiroz sharoitida
Benito Mussolini boshchiligida 1919-yilning mart oyida tuzilgan fashistlar partiyasi faollashib ketdi.

Fashistlar 1921-yilgi parlament saylovlarida 36 ta o‘ringa ega bo‘ldi. 1922-yil oktabrda fashistik guruhlarning mashhur Rimga yurishidan so‘ng qirol Viktor Emmanuil III Mussolinini hukumat boshlig‘i etib tayinladi. Fashistlar hokimi yatda turgan dastlabki yillarda mamlakatda barqarorlashuv va iqtisodiy o‘sishni ta’minladi. Parlament faoliyat yurit di, partiya larning gazetalari ham chiqib turdi. 1938-yili Mussolini irqiy qonunlar chiqardi.

Fashistlar 1921-yilgi parlament saylovlarida 36 ta o‘ringa ega bo‘ldi.
Viktor Emmanuil III
«Yosh fashistlar»
jurnalining muqovasi.
Italiya.

Germaniya va uning ittifoqchilari birinchi jahon urushida mag'lubiyatga uchradi (bu haqda avvalgi mavzularda batafsil ma'lumot olgansiz) . Germaniya urushda 2 mln. Dan ortiq qurbon berdi. Yarador bo'lganlar, asirlar va bedarak yo'qolganlarni qo'shganda jami yo'qotish 7,5 mln. Kishini tashkil etdi. Ayni paytda hukmron doiralar, monopoliya egalari urushdan juda kai foyda ko'rdilar. (masalan, birgina Kripp konserning daromadi 15 barobar ortdi). Natijada yirik mulkdorlar mamlakat hayotida qudratli ijtimctimoy iqtisodiy, siyosiy kuchga aylandilar va hukumat siyosatiga katta ta'sir ko'rsata boshladilar.

Urush mehnatkash tabaqalarga katta salbiy oqibatlar keltirdi. Umumiy mehnat majburiyati ishchilar uchun amalda katorgaga teng edi. Urush qishloq xo'jaligiga ham katta talofatlar keltirdi. 1918-yilning kuziga kelgahda ekin rnaydonlari amalda 2 baravar kamaygan edi. Ochlik, epidemiyalar va cho'zilib ketgan urush azoblari aholining boshiga juda katta kulfatlar keltin Aholining bunday qismati mamlakatda inqilobiy vaziyatni vujudga keltirdi. Ayni paytda Rossiya inqilobi ham o'z ta'sirini o'tkizmay qolmadi.

Germaniya inqilobi 1918-yil 3-noyabr kuni boshlandi. Shu kuni Kil shahrida Kil ishchilari esa qo'zg'olonni qo'llab - quvatladilar va umumiy ish tashlash e'lon qildilar. Shaharda ishchilar va soldatlar Sovetlari tashkil etildi. Inqilob to'lqini 9- noyabrda Berlingacha yetib keldi va u butun Germaniyaga yoyildi Qo'rqib ketgan imperator Vilgelm mamlakatdan qochib ketdi. Shu tariqa

• Germaniya inqilobi 1918-yil 3-noyabr kuni boshlandi. Shu kuni Kil shahrida Kil ishchilari esa qo'zg'olonni qo'llab - quvatladilar va umumiy ish tashlash e'lon qildilar. Shaharda ishchilar va soldatlar Sovetlari tashkil etildi. Inqilob to'lqini 9- noyabrda Berlingacha yetib keldi va u butun Germaniyaga yoyildi Qo'rqib ketgan imperator Vilgelm mamlakatdan qochib ketdi. Shu tariqa
• Germaniyada monarxiya qiladi. Mamlakatda hokimiyat xalq vakili Soveti qoliga o'tdi.

Биринчи марта умумий тенг тўғридан-тўғри яширин овоз бериш йўли билан сайлов ўтказиш
Мамлакатда инқилобий вазият вужудга келтириш
Меҳнаткаш табақаларга салбий таъсири
Очлик, эпидемия чўзилиб кетган уруш азоблари
Жами йўқотиш 7,5 млн киши
Антанта билан яшаш битими имзоланиши
Янги ҳукуматнинг халқаро майдонда тан олиниши
Ишсизларни иш билан таъминлаш, ижтимоий ҳимоя қилиш тадбирлари
Касаба уюшмалари уларнинг корхонада ишчи назоратини олиб бориш ҳуқуқи
Ҳукумат Конститутцияси яъни ишлаб чиқариш учун Тасис йиғилиши чиқишга ваъда берди
Ярадор асирлар бедарак йўқолганлар
11-ноябр Германиянинг Республика деб эълон қилиниши
Инқилобнинг бутун Германияга ёйилиши
Германияда 10-ноябрда тузилган янги ҳукумат
Урушда 2 млндан ортиқ қурбон бериш
Биринчи жаҳон урушининг Германия учун оқибатлари
1918-йил 3-ноябр Германия инқилоби бошланиши
Ҳокимият халқ вакиллари совети қўлига ўтди
Германияда монархиянинг қулаши
E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT