1942-yilda pensilvaniyalik fizik Jon Mouchli (1907-1980) Atanasovning loyihasi bilan tanishib chiqib, "Tez ishlaydigan elektron qurilmalardan hisoblash ishlarida foydalanish" mavzusidagi loyihasini taqdim qilgan

5-avlod EHMlarining o ‘ziga xos xususiyatlari quyidagilardan iborat: - axborotlami har tomonlama aniqlangan va formallashgan bilim sifatida qayta ishlash; - bajarish mumkin boMgan funksiyalar sinfini kengaytirish; - yuqori darajada ixtisoslashuvi; - kompyuterlar yordamida yechilishi rejalashtirilgan har bir masala uchun xos bo‘lgan bilimlar bazasini yaratish va ulami ama- liyotga joriy qilish; - intellektual interfeys vositalaridan iloji boricha to‘la foydala­ nish hamda kompyuter bilan muloqotni osonlashtirish va masalalami qo‘yish va hal qilishda oddiy insoniy tillardan foydalanishga erishish.

A.Lebedev rahbarligi ostida Elektrotexnika istitutining Kiev shahri- dagi Hisoblash texnikasi va modellashtirish laboratoriyasida MESM nomi bilan ishlab chiqilgan. Birinchi yapon EHMi “Fudjik” 1956-yilda ishlab chiqilgan. ( icrmaniya bunday ishlarni 1958-yildan boshlab yo‘lga qo‘ygan. 2-avlod hisoblash m ashinalart XX asming 50-yillarida ayrim llrmalar tranzistorli EHMlar bo‘yicha ishlar boshlaganlarini e ’lon qilishdi. 1955-yilda AQSHda 800 ta tranzistor va 11 ming germaniy diodi yordamida ishlaydigan TRADIC raqamli kompyuteri namoyish qilindi. To'la tranzistorlardan tashkil topgan “Philco-2000” EHMi haqida 1958-yilning noyabrida e ’lon qilindi. U 56 ming tranzistor va I 200 diodni o‘z ichiga olgan bo‘lib, tarkibida hamon 450 ta elektron lampa mavjud edi. “Philco-2000” mashinasi qo‘shish amalini 1,7 mks, ko'paytirishni esa 40,3 mks vaqt mobaynida bajarish imkoniga ega bo'lgan. 1958-yilda Angliyada tranzistorli EHMlaming birinchisi - I lliot-803”, Germaniyada - “Simens-2002”, Yaponiyada H -l ishlab chiqildi.

1964-yilda Penza shahrida “Ural” seriyasidagi EHMlami ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yildi. Shu davrda ishlab chiqilgan va yuqori dara- jada ishonchli sanalgan MESM-6 mashinasi 60 ming lampa va 200 ming dioddan tashkil topgan bo‘lib, sekundiga 1 mln gacha amallami bajara olgan.

Sobiq ittifoqda birinchi yarim o ‘tkazgichli EHM ustidagi ishlar Yerevan shahrida E.L.Brusilovskiy rahbarligi ostida 1960-yilda yakunlandi. Bu EHM tarixda “Razdan-2” nomini oldi. 1960-yilda IBM firmasi qudratli “Stretch” (IBM-7030) hisoblash tizimini ishlab chiqdi. Bu tizim tarkibidagi 169 ming tranzistor evazi- ga avvalgilaridan 100 marta tezroq ishlagan, taktotalar chastotasi esa 100 MGs ni tashkil qilgan. Control Data firmasi ishlab chiqqan CDC-6600 kompyuterida birinchi bo‘lib m a’lumotlami ko‘pprotsessorli qayta ishlash mexaniz- mi yo‘lga qo‘yilgan. Bu kompyuter o ‘z ichiga ko‘p sonli arifmetik- mantiqiy qurilmalar va 10 ta periferik protsessorni olib, amallami bajarish tezligini sekundiga 3 mln taga yetkazgan. 1964-yilda Penza shahrida “Ural” seriyasidagi EHMlami ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yildi. Shu davrda ishlab chiqilgan va yuqori dara- jada ishonchli sanalgan MESM-6 mashinasi 60 ming lampa va 200 ming dioddan tashkil topgan bo‘lib, sekundiga 1 mln gacha amallami bajara olgan.