1bob oqova suvlarni biolagik tozalashda qollaniladigan aerolani samaraorligini aniqlash

1.2Fizik-kimyoviy usul
Oqova suvlar fizik-kimyoviy usulda, kimyoviy reaksiyaga kirishishi
natijasida, erimagan aralashmalar, kolloid va erigan birikmalarning
kontsentratsiyasini kamaytiradi; erigan birikmalarni erimagan yoki erigan
koʼrinishiga oʼtkazadi. Kimyoviy tozalash usulida, oqova suvlarga shunday kimyoviy reagentivlar qoʼshiladiki, natijada ular oqova suvlardagi iflosliklar
bilan reaktsiyaga kirishib, qisman erigan, kolloid va erimagan moddalarni
choʼkma boʼlib tushishiga yordam beradi, shuningdek bir xil zaharli erimagan
moddalarni zararsiz erigan moddalarga oʼtkazadi.
Hozirgi davrda suv resurslarini muhofaza qilish, shuningdek tabiatni ekologik holatini yaxshilash va saqlash eng asosiy muammolardan biri hisoblanadi. Shuning uchun oqova suvlarni mexanik, biologik yoki fizik-kimyoviy yoki kimyoviy usullarida tozalash yetarli boʼlmaydi. Chunki tozalangan oqova suvlarning ifloslik kontsentratsiyalar qiymatlari qoida kitobida berilgan shartlarni bajarmaydi. Shuning uchun oqova suvlaroxirigacha tozalanishi zarur.

1.3Biologik usul
Biologik hovuzlarda tozalovchi (agentlar) komponentlar – mikroorganizmlar, suv o’tlari, suv makrofitlari va boshqa gidrobiontlar hisoblanadi. Suv havzasidagi o’simliklar turi qancha xilma-xil va ko’p bo’lsa oqova suvning tozalanish samarasi shuncha katta bo’ladi.
Biologik tozalash usuli ma'lum turdagi mikroorganizmlarning ma'lum sharoitlarda ifloslantiruvchi moddalarni oziq-ovqat sifatida ishlatish qobiliyatiga asoslanadi. Biologik tozalash inshootining faol loyini tashkil etuvchi ko'plab mikroorganizmlar chiqindi suyuqlikda bo'lib, ifloslantiruvchi moddalarni hujayraga singdiradi va u erda fermentlar ta'sirida biokimyoviy o'zgarishlarga uchraydi. Shu bilan birga, organik va ayrim turdagi noorganik ifloslantiruvchi moddalar bakterial hujayra tomonidan ikki yo'nalishda qo'llaniladi:

1.3.1Faollashgan loy (Активный ил)
Faollashgan loy - bu oqava suvlarni tozalashda ishtirok etadigan bakteriyalar va protozoalarning zoogen to'planishi (koloniyalari) biotsenozidir. Chiqindilarni biologik tozalashda ishlatiladi. Bu usul 1913 yilda Buyuk Britaniyada ixtiro qilingan. Oqava suvlarni biologik tozalash ulardan organik moddalarni, shu jumladan azot va fosfor birikmalarini olib tashlash maqsadida amalga oshiriladi.
Biologik tozalash usuli ma'lum turdagi mikroorganizmlarning ma'lum sharoitlarda ifloslantiruvchi moddalarni oziq-ovqat sifatida ishlatish qobiliyatiga asoslanadi. Biologik tozalash inshootining faol loyini tashkil etuvchi ko'plab mikroorganizmlar chiqindi suyuqlikda bo'lib, ifloslantiruvchi moddalarni hujayraga singdiradi va u erda fermentlar ta'sirida biokimyoviy o'zgarishlarga uchraydi. Shu bilan birga, organik va ayrim turdagi noorganik ifloslantiruvchi moddalar bakterial hujayra tomonidan ikki yo'nalishda qo'llaniladi:

Karbonat angidrid va suvning zararsiz mahsulotlariga kislorod ishtirokida biologik oksidlanish:
Organik moddalar + O2 (fermentlar ishtirokida) ⇒ CO2 + H2O + Q Bu holda ajralib chiqadigan energiya hujayra tomonidan uning hayotiy faoliyatini (harakat, nafas olish, ko'payish va boshqalar) ta'minlash uchun sarflanadi.
Yangi hujayraning sintezi (ko'payish):
Organik moddalar + N + P + Q (fermentlar ishtirokida) ⇒ YANGI HUJAYRA
Katta miqdordagi oqava suvlarni aerobik biologik tozalash odatda aerotanklarda amalga oshiriladi - tozalangan suv hajmida erkin suzuvchi faol loy bo'lgan sig'imli oqim tuzilmalari, ularning biopopulyatsiyasi hayotiy faoliyati uchun kanalizatsiya ifloslanishidan foydalanadi. Aerotankdagi metabolizmning biologik jarayonlari ularni suvda erigan kislorod bilan ta'minlashdan iborat bo'lib, u shamollatish orqali erishiladi.
Turli omillarning umumiy ta'siri, har bir chiqindi suv tozalash inshootida faol loy, bo'linishi mumkin
Uchta asosiy turga bo'linadi:
1) organik ifloslantiruvchi moddalarning to'liq bo'lmagan oksidlanishida ishlaydigan loy;
2) to'liq oksidlanish;
3) to'liq oksidlanish, keyin.

Aerotanklarni quyidagi asosiy belgilarga ko'ra tasniflash mumkin:

- oqim tuzilishiga ko'ra - chiqindi suyuqlikning dispers kirishiga ega bo'lgan aerotanklar-joylashtiruvchilar, aerotanklar-mikserlar va aerotenklar;
oraliq turdagi aerotanklar;
- faollashtirilgan loyni qayta tiklash usuli bo'yicha - alohida bo'lgan aerotanklar
tik turgan loy regeneratorlari, regeneratorlar bilan birlashtirilgan aerotanklar;
- to'rtburchaklar, yumaloq, kombinatsiyalangan, qarama-qarshi oqim, val, filtr tanklari, flotatsiya tanklari va boshqalar;
- aeratsiya tizimlarining turlari bo'yicha - pnevmatik, mexanik,
kombinatsiyalangan gidrodinamik yoki pnevmomexanik.

Aerotanklar ifloslanish kontsentratsiyasining keng diapazonida va oqava suv oqimi tezligida ko'p turdagi oqava suvlarni to'liq yoki qisman tozalash uchun muvaffaqiyatli ishlatilishi mumkin.
Birdan to'rttagacha koridorli displeyli aerotanklarda suv va loy strukturaning boshiga beriladi va uning oxirida aralashma chiqariladi. Nazariy jihatdan, joy o'zgartirgichlarda oqim rejimi uzunlamasına aralashmasdan o'zaro bo'lishi kerak.