1."Boshqaruv hisobi" fani, uning predmeti va metodi Boshqaruv hisobining shakllanish tarixi

1. taminot-tayyorlov faoliyati;
2. ishlab chiqarish faoliyati
;
3. moliya-tijorat faoliyati;
4.tashkiliy faoliyat.

---

-
Ta’minot-tayyorlov faoliyati
•Korxonalarda taminot-tayyorlov faoliyati takror 
ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish va uning 
uzluksizligini taminlashga xizmat qiladi. Shu 
sababli, mazkur sohada dastlabki boshqaruv 
axborotlari yig'iladi va qayta ishlanadi
.

---

-
Ishlab chiqarish faoliyati
;
•Unda ishlab chiqarish xarajatlari tarkibi, 
o'zgarishi, ularning javobgarlik markazlari 
bo'yicha hisobini tashkil qilish, shuningdek, 
xarajatlar hisobi va tannarx kalkulyasiyasini 
yuritish, sarflangan xarajatlar bo'yicha 
chetlanishlarni hisobga olinadi.

---

Moliya-tijorat faoliyati
•Moliya-tijorat faoliyatida esa korxona iqtisodiy 
bo'linmalari (segmentlari) bo'yicha sotish, 
ma'muriy xarajatlar byudjeti tuziladi va ularning 
bajarilishi nazorat qilinadi

---

Tashkiliy faoliyat
• Tashkiliy faoliyat bo'yicha boshqaruv hisobini tashkil qilish alohida 
bo'linmalar menejerlari zimmasiga xarajatlar hajmi, ularning 
samaradorligi to'g'risidagi axborotlarni shakllantirish vazifasini 
yuklaydi. Bunda ishlab chiqarish zararsizligi nuqtasining dastlabki 
hisob-kitoblari amalga oshiriladi, o'zgaruvchan, doimiy xarajatlar va 
foyda o'rtasidagi aloqadorlik tahlil qilinadi.

---

2.Boshqaruv hisobining shakllanish tarixi

---

Boshqaruv hisobi buxgalteriya hisobi tarkibida mustaqil fan sifatida 
rasman 1972-yilda tan olingan. Bu paytda buxgalterlarning Amerika 
assosiasiyasi tomonidan boshqaruv hisobi bo'yicha bitiruvchilarga 
buxgalter-tahlilchi malakasini beradigan diplomli dasturi ishlab chiqilgan 
edi.
Uning paydo bo'lishi hamda shakllanishi kalkulyasiya va ishlab chiqarish 
hisoblarining rivojlanishi bilan bog'liq.

---

Kalkulyasiya hisobi xo'jalik hisobi paydo bo'lishi bilan 
bir vaqtning o'zida kelib chiqqan va tovar almashuv 
muomalalari natijasi bo'lib hisoblangan. 
"
Kalkulyasiya
" so'zi lotin tilidan olingan bo'lib, so'zma-
so'z tarjimada "
calcul
" - toshcha, yani, "
toshchalar
bilan sanash
" manosini anglatadi.

---

XX asrning 40-yillari oxirida AQSH. va G'arbiy Yevropaning 
ayrim mamlakatlarida "ishlab chiqarish hisobi" atamasi 
asta-sekin "boshqaruv hisobi" atamasiga almashina 
boshladi. Bu davrda buxgalteriya hisobi boshqaruv 
siyosatining shakllanishi va amalga oshirilishida faol 
ishtirok eta boshladi, buxgalterlar esa taxminlash, 
rejalashtirish, boshqaruv qarorlari qabul qilish va korxona 
boshqaruv xizmatlarini axborot bilan taminlash ustidan 
nazorat o'rnatish sohasida faoliyat yurita boshladi.

---

3.Boshqaruv va ishlab chiqarish 
hisobi o'rtasidagi bog'liqlik

---

Korxonada ichki xo'jalik hisobining turlari va ular o'rtasidagi aloqadorlik
TR
Ko'rsatkichlar
Boshqaruv hisobi
Ishlab chiqarish hisobi
Xarajatlar hisobi va mahsulot tannarxi 
kalkulyasiyasi
1
Rejalashtirish
(byudjetlashtirish)
Q
Q
-
2
Taxminlash (istiq-bolni belgilash)
Q
Q
-
3
Ichki (segmentar) xisob va xisobot
Q
4
Xarajatlar
xisobi
va
maxsulot
tannarxini aniqlash
Q
Q
Q
5
Transfert bahoni shakllantirish
Q
-
-
6
Istiqbolni belgilash
Q

---