Ontologiya - borliq haqidagi ta’limot. Falsafaning borliq to’g’risidagi fundamental tamoyillarini o’rganuvchi sohasi.
Borliq - Bir butun dunyo va undagi narsa va hodisalardan tortib, inson hayoti, ongi, kishilar faoliyatining barcha ob’ektiv va sub’ektiv sharoitlari, hatto jamiyatda sodir bo’ladigan butun jarayonlardan iborat hamma realliklarni o’z ichiga oladi. Falsafiy kategoriyalar ichida boshlang’ich kategoriyadir.
Substansiya - lotincha mohiyat ma’nosini anglatadi. Falsafada narsalarning mohiyati to’g’risidagi tushuncha.
Materiya - Moddiy ob’ektlarga xos xususiyatlarni umumiy tarzda ifodalash uchun qo’llaniladigan falsafiy tushuncha bo’lib, ob’ektiv borliqni real shaklini ifodlaydi.
Dialektika - Dunyoni bilishning umumiy usulidir.
Sofistika - yunoncha - ataylab xato asoslar asosida ko’p ma’noli suzlarga asoslanib fikr yuritish - bilib turib, xato asoslardan yolgon xulosa chiqarishdir.
Eklektika - yunoncha tanlayman. Turli qarama-qarshi nazariyalarni, qarashlarni aralash-kuralash qilib yuboruvchi tafakkur usuli.
Dogmatika - yunoncha kotib kolgan ma’nosini anglatib, konkret shart-sharoitlarni hisobga olmay qo’llaniladigan qoida, printsip, fikrdir.
Yakkalik - alohida narsa va hodisagagina xos bo’lib, bu narsa va hodisani boshqa narsa va hodisadan fark qiluvchi, takrorlanmaydigan, individual belgi va xususiyatlar birligidir.
Mohiyat - narsa va hodisalarning ichki, eng muhim o’zaro bog’lanishlari, shu bog’lanishlarning qonuniy aloqadorliklarini ifodalaydi.
Hodisa - narsa va jarayonlarni tashkil etuvchi tomonlar, xususiyatlar va bog’lanishlarning namoyon bo’lish shaklidir.
Mazmun - narsa yoki hodisani aynan shu narsa yoki hodisa sifatida ifodalovchi jarayonlar, muhim elementlar va o’zgarishlarning majmuidir.
Shakl - mazmunning mavjudlik usulini, uning strukturasini ifodalovchi, narsa va hodisalarning ichki va tashqi tomonlarining birligidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
