Psixologik nazariya. Iqtisodiyotning siklli rivojlanishini tushuntirishda iqtisodiy nazariyalar bilan bir qatorda psixologik nazariyalar ham keng o‘rin olib bormoqda. Psixologik nazariya tarafdorlariga J.M.Keyns, U.Mitchell, F.Xayek va boshqalarni kirtish mumkin. Ularning fikricha, insondagi optimizm va pessimizm faoliyat aktivligiga ob’ektiv iqtisodiy omillar: foiz normasi, pul oqimi, foyda va boshkalar ta’sir ko‘rsatib, buning natijasida ishlab chiqarishning qisqarishi yoki kengayishi ro‘y beradi.
Kreditning kengayishi, talab va ishlab chiqarishning o‘sishi odamlarning kayfiyatini ko‘taradi va aksincha. Bundan tashqari kishilar borgan sari likvidligi yuqori bo‘lgan pul jamg‘arishga moyilligi ortib borishi va o‘z navbatida iqtisodiy rivojlanishga ta’sir etishini ko‘rsatishadi.
Hozirgi zamon iqtisodiy fanida iqtisodiy siklning 1380 dan ortiq turlari mavjudligi ta’kidlanadi1. Quyidagi 3-jadvalda ularning ko‘pchilik iqtisodchilar tomonidan tan olingan eng asosiy turlari ifodalangan.
3-jadval. Sikllarning asosiy turlari
|
Sikl turlari
|
Siklning davomiyligi
|
Asosiy xususiyatlari
| |
Kitchin sikli
|
2–4 yil
|
Zahiralar miqdori YAMM, inflyasiya, bandlikning tebranishi, tijorat sikllari
| |
Juglar sikli
|
7–12 yil
|
Investitsion sikl YAMM, inflyasiya va bandlikning tebranishi
| |
Kuznets sikli
|
16-25 yil
|
Daromad immigratsiya uy-joy qurilishi yalpi talab daromad
| |
Kondratev sikli
|
40-60 yil
|
Texnika taraqqiyoti, tarkibiy o‘zgarishlar
| |
Forrester sikli
|
200 yil
|
Energiya va materiallar
| |
Toffler sikli
|
1000-2000 yil
|
Sivilizatsiyalarning rivojlanishi
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
