2- laboratoriya ishi

8- Laboratoriya ish
Elеktronning solishtirma zaryadini bir jinsli elеktr maydondagi harakatida asoslanib aniqlash.


Ishdan maqsad: Ishlab chiqilgan maxsus dastur asosida, positron va elеktronning yassi kondensator maydonidagi harakatni imitatsion kompyuter modeli yordamida o’rganish, zaryadli zarralar, shu jumladan elеktronning solishtirma zaryadini aniqlash.
Kerakli asbob uskunalar: Shaxsiy kompyuter, mazkur laboratoriyaga ish uchun ishlab chiqilgan EHM dasturi.
Qisqacha nazariy ma’lumot.
Zaryad miqdori ga teng bo’lgan musbat zarracha boshlanғich tezlik bilan yo’nalishi bo’yicha yassi kandesator qoplamalari orasidagi deyarli bir jinsli elеktr maydonga tik kirib keldi deylik.
Bunda bo’lganligi sababli zarraga o’q yo’nalishida


(1)
kuch ta’sir qiladi. Bunday zaryad uchun harakat tenglamasi quyidagicha ko’rinishda bo’ladi.
(2)
yoki
(3)
(4)
(5)
bundan, integrallash doimiysi da bo’lganligi sababli . CHizmadan ko’rinib turibdiki bunda kondesator koplamasi uzunligi, zarraning elеktron maydonda bo’lish vaqti.
U holda
(6)
ifoda o’rinli bo’ladi. Bunda zaryadli zarraning yo’nalishi bo’yicha ko’chishi (7)
yo’nalish bo’yicha kuch ta’sirida ko’chish esa
(8)
(7) va (8) ifodalardan zarraning haraka traektoriyasini topish mumkin.
(9)
Ko’rinib turibdiki, zaryadli zarra bunday holda parabolik traektoriya bo’yicha harakat qiladi. YUqoridagi ifodalardan foydalanib zarraning gorizantal yo’nalishdan oғish burchagi ni aniqlash mumkin.
(10)
Bundan, solishtirma zaryad ni aniqlash uchun quyidagi ishga formulani hosil qilanadi.

(10) ifodadan ko’rinib turibdiki, doimiy elеktr maydon va bo’lgan holda har xil massali bir xil zaryadli zarralar xar xil burchakka oғadilar. Bunday usul bir xil boshlanғich tezlikda elеktr maydonga kelib tushgan bir xil zaryadli zarralarni massalarga qarab saralash mumkinligi ko’rinib turibdi.