2 – mavzu: Boshlan’gich sinfda matematikadan darsdan tashqari mashg’lotlarni tashkil etish. Boshlan’gich sinfda matematika darslarida qo’llaniladigan o’quv vositalari va ularning vazifalari Reja

Matematik to‘garak matematikadan sistematik sinfdan tashqari ishlarning eng ko‘p 
tarqalganidan biri. Uning asosiy vazifasi – matematikaga alohida qiziqish ko‘rsatgan o‘quvchilar 
bilan bajariladigan chuqurlashtirilgan ish. 
Matematik to‘garak ishi qiziqarli matematika soatlari o‘tkazishdan ushbular bilan farq qiladi: 
1.To‘garaklar ixtiyoriylik asosida tashkil qilinadi. Maktablarda ko‘pincha bir nechta to‘garak (har 
xil fanlardan) ish olib boradi. Bir o‘quvchining bir nechta to‘garaklar ishida qatnashishi maqsadga 
muvofiq emas, chunki bu o‘quvchiga zo‘riqish berib qo‘yishi mumkin. Shu sababli matematika 
to‘garagiga o‘quvchilar tanlashda ularning matematikaga nisbatan alohida qiziqishlarini, 
moyilliklari va imkoniyatlarini hisobga olish kerak. 
Tajriba birinchi sinfda birinchi yarim yillikdan keyin to‘garak ishlarini tashkil qilish va o‘tkazish 
mumkinligini ko‘rsatmoqda. Ammo, odatda, bunday ishni 3-4 sinf o‘quvchilari bilan oyiga 2-3 
marta o‘tkaziladi ( bir mashg‘ulot davomiyligi 30-45 minut ). 
Bunday to‘garaklarni bir maktabning parallel sinflari o‘quvchilari (bazan bir sinf o‘quvchilari ) 
uchun yoki bir nechta maktab o‘quvchilari uchun ( bu holda u yosh matematiklar klubi deb 
ataladi) tashkil qilish mumkin. 
2. Qiziqarli matematika soatlari o‘qituvchining o‘zi tayyorlaydi va o‘tkazadi. To‘garak 
mashg‘ulotini tayyorlash va o‘tkazishda o‘quvchilar katta mustaqqillik va tashabbus ko‘rsatadilar: 
ular qisqa xabarlar (masalan, matematika tarixiga oid materiallar) bilan chiqishadi; mustaqil 
ravishda ko‘rgazmali qurollar (abaklar, bazi o‘yinlar uchun misollar yozilgan kartochkalar va 
boshqalar) tayyorlaydilar, matematika kechalari o‘tkazishga tayyorgarlik ko‘radilar va hakazo. 
Shu bilan bir qatorda, qiziqarli matematika soatlari o‘tkazishdagida, o‘quvchilar matematikadan 
to‘garak mashg‘ulotlarida qiyin masalalar yechadilar, mantiqiy masalalar yechadilar, rebuslarni, 
topishmoqlarni topadilar, ular bilan didaktik o‘yinlar o‘tkaziladi va hakoza. 
To‘garak mashg‘ulotlari uchun material tanlashda eng avvalo dasturga amal qilish kerak. Malaka 
va ko‘nikmalar talab qiluvchi dasturdan tashqariga chiquvchi materiallar to‘garak uchun 
yaramaydi. Ammo to‘garak mashg‘ulotlarida dastur materialni chuqurlashtirish va xilma-xil 
qilish mumkin. 
Matematika to‘garagini o‘tkazish uchun oldindan uning ish rejasini tuzish kerak. Namuna uchun 
ikkinchi yarim yillikda 1-sinfda o‘tkazilgan bazi to‘garak mashg‘ulotlarining taxminiy rejasini 
keltiramiz. 
I mashg‘ulot. 
1. Rebuslarni o‘ylab topish. 
2. Qo‘shishga oid qiziqarli masalalar. 

---

3. 100 ichida nomerlashni bilganlikni tekshirishga oid mashqlar. 
4. Hazil masala. 
5. « Sonni to‘ldir, o‘zing angrayma » o‘yini. 
Reja belgilab olingandan keyin ishning eng masuliyatli qismi boshlanadi- har hil manbalardan 
aniq material tanlanadi . 
II mashg‘ulot 
1. Rebuslarni o‘ylab topish. 
2. Topqirlikni talab qiluvchi sheriy masalalar. 
3. Geometrik figuralarni analiz qilishga doir mashqlar. 
4. Hazil masala. 
5. «Sonni to‘ldir, o‘zing angrayma» o‘yini.