2- mavzu. Kasb tanlash va kasbiy shakllanishning psixologik jihati

Keyin ikkinchi davr keladi - "kasb tanlash" (yoki "boshlang'ich" va hayot yo'lini loyihalash davri).
4 bosqich. Stage optant (lot. Optatio - istak, tanlov) yoki variant – hayotga ongli ravishda tayyorgarlik ko'rish, mehnatga ongli va mas'uliyatli rejalashtirish va tanlash. Yoshi 11-12 yoshdan 14-18 yoshgacha. Ushbu bosqichning paradoksi shundaki, kattalar, masalan, ishsiz, "variant" holatiga tushishi mumkin. E. A. Klimov ta'kidlaganidek, variant – bu yoshni belgilash emas, balki kasb tanlash holati.
Keyingi davr – kasbiy tayyorgarlik va mutaxassisni yanada rivojlantirish - 6 bosqichni o'zichiga oladi.
5 bosqich. Usta bosqichi yoki kasbiy tayyorgarlik bosqichi 15-18 yoshdan 16-23 yoshgacha. Bu maktab bitiruvchilarining ko'pchiligi o'tadigan kasb-hunar ta'limi. Agar biz mutaxassisnio’zoqmuddatlio'qitishhaqidagapiradiganbo'lsak, unda birinchi, ikkinchisi va boshqalarda bo'lganlarni ajratib ko'rsatish kerak. O'qish yillari: yildan yilga o'zlikni anglash, shaxsga yo'nalish, ong, mahorat va individuallikning boshqa jihatlarida sezilarli o'zgarishlar yo’z beradi. Bu erda rivojlanish inqirozlari ham mavjud.
6 bosqich. Moslashuvchanlik bosqichi bir necha oydan 2-3 yilgacha davom etadigan kasb – hunar ta'limi tugagandan so'ng kasbga kirish.
7 bosqich. Ichki bosqich kasbga barqaror ishlay oladigan va talablarni me'yorda belgilangan darajada bajara oladigan to'laqonli hamkasb sifatida kirib keladi. E. A. Klimovning aytishicha, bu bosqich, hamkasblar xodimni "o'zlari orasida" deb bilishadi, ya'ni, xodim allaqachon professional guruhga to'laqonli a'zosi fatiga kirgan.
8 bosqich. Usta bosqichi, u ishchi haqida u oddiy va yaxshilar orasida eng yaxshi deb aytsa bo'ladi, ya'ni, xodim umumiy fonda sezilarli darajada ajralib turadi. Xodim oddiy va eng qiyin professional vazifalarni ham hal qilishi mumkin, bu, ehtimol, hamkasblarning hammasi ham bajara olmaydi. U o'ziga xos individual, o'ziga xos faoliyat uslubiga ega bo'ldi, natijalari doimiy ravishda yaxshi va o'zini qandaydir tarzda o'rnini bosmaydigan ishchi deb hisoblashga asos bor.
9 bosqich. Hokimiyat bosqichi bu xodimning ustalar orasida eng yaxshisiga aylanishini anglatadi. U hech bo'lmaganda professional doirada yoki hatto undan tashqarida (sohada, tarmoqlararo darajada, mamlakatda) taniqli bo'lgan o'z ishining ustasi. Tabiiyki, har bir xodim bu darajaga erisha olmaydi.
10 bosqich. Murabbiy bosqichi har qanday mutaxassisning eng yuqori ish darajasidir. Har qanday kasbda o'z ishining nufo’zli ustasi hamfikrlarni, talabalarni, izdoshlarini (ularning o'quvchilarning rasmiy maqomiga ega bo'lishidan qat'iy nazar) "o'sadi". Ushbu bosqichda ishchi nafaqat o'z sohasining ajoyib mutaxassisi, balki o'z tajribasini talabalarga ekaza oladigan, eng yaxshi tajribasini talabalarga etkazadigan va ularda qalbining eng yaxshi qismini o'zida mujassam etadigan o'qituvchiga aylanadi.


4-MAVZU. SHAXSNING KASBIY ETIKASI VA INDIVIDUAL XUSUSIYATLAR (2SOAT).
4.1. Shaxsning kasbiy etikasi.
4.2. Temperament va kasbni egallash masalasi. Faoliyatning individual uslubi va temperament.
4.3. Xarakter va kasbiy sifatlar.
4.4. Qobiliyatlar, ularning tabiiy asoslari shaxsning kasbiy shakllanishi.


1. Shaxsning kasbiy etikasi. Kasb etikasi deganda biz nimani tushunamiz? Kasb etikasi nima uchun kerak va u qanday maqsadlarda o’rganiladi?
Etika bo’yicha izohli lug’atda ushbu tushuncha ma’nosi quyidagicha: “Kasb etikasi (yoki kasbiy axloq) – bu odamlarning kasb faoliyatidan kelib chiqadigan o’zaro munosabatlarining axloqiy xarakterini ta’minlaydigan qonuniyatlardir”.
O‘smir shaxsining etika kategoriyalariga quyidagilar kiradi: