2- mavzu: kiber jinoyatchilik tarixi va evolutsiyasi

2.3. Kiberjinoyatning turli faoliyat toifalari va unga misollar 
Kiberjinoyat texnologiyalar va raqamli sohadan zararli maqsadlarda 
foydalanadigan keng koʻlamli faoliyatni oʻz ichiga oladi. Ushbu faoliyatni bir nechta 
alohida turlarga boʻlish mumkin, ularning har biri oʻziga xos motivlar, usullar va 
mumkin boʻlgan ta’sirlarga ega.
3
Kiberjinoyatlar jinoyatning xususiyati va 
3
https://cuetolawgroup.com/types-of-cybercrime/ 

---

maqsadlariga qarab bir necha turlarga boʻlinadi. Bu yerda misollar bilan toifalarning 
batafsil taqsimoti: 
Individual kiberjinoyatlar. Bu jinoyatlar shaxslarga qarshi qaratilgan boʻlib, 
odatda fishing, spofing, spam va kibertalking kabi faoliyatlarni oʻz ichiga oladi. 
Shaxsiy ma’lumotlarni oʻgʻirlash yoki spam yuborish uchun xaker kimningdir 
elektron pochtasiga ruxsatsiz kirishni shaxsiy kiberjinoyatlarga misol qilib keltirish 
mumkin.
4
Mulkga qarshi kiber jinoyatlar. Bu jinoyatlar shaxsning mulkiga, jumladan, 
uning kompyuteri, mobil qurilmasi va boshqa ulangan qurilmalariga qaratilgan. 
Misollar, zararli dastur odamning fayllarini shifrlaydigan va kirish uchun toʻlov 
talab qiladigan toʻlov dasturi hujumlari, identifikatorni oʻgʻirlash va shaxsning 
cuetolawgroup.com internetiga ulanishini buzadigan xizmat koʻrsatishni rad etish 
hujumlarini oʻz ichiga oladi.
5
Hukumat kiberjinoyatlari. Bu jinoyatlar hukumatga, jumladan federal, shtat 
va mahalliy hukumatlarga qarshi sodir etiladi. Masalan, maʼlumotlarni oʻgʻirlash 
yoki tarmoqni buzish uchun davlat tarmogʻiga zararli dasturlarni oʻrnatish, soliq 
deklaratsiyasi kabi hukumat maʼlumotlarini oʻgʻirlash va hukumat veb-saytiga 
xizmat koʻrsatishni rad etish hujumini uyushtirish kiradi.
6
Moliyaviy kiberjinoyat. Bu jinoyatlar odatda moliyaviy daromadga 
asoslangan boʻlib, firibgarlik, shaxsiy maʼlumotlarni oʻgʻirlash, kredit kartalari bilan 
firibgarlik va pul yuvish kabi faoliyatlarni oʻz ichiga oladi. Masalan, kiberjinoyatchi 
oʻz mijozlaridan kredit karta va bank ma’lumotlarini olish uchun chakana 
sotuvchining tizimiga kirishi mumkin.
7
Kiberterrorizm. Bu jamoat tartibsizliklari va hatto oʻlimga olib keladigan 
Internetdan foydalanish bilan bogʻliq jinoyatlardir. Ular spam, xakerlik hujumlari va 
ma’lum saytlarga xizmat koʻrsatishni rad etish hujumlaridan tortib, mamlakatning 
4
https://cybertalents.com/blog/what-is-cyber-crime-types-examples-and-prevention 
5
https://cuetolawgroup.com/types-of-cybercrime/ 
6
https://cuetolawgroup.com/types-of-cybercrime/ 
7
https://www.techtarget.com/searchsecurity/definition/cybercrime 

---

iqtisodiy va texnologik infratuzilmasiga ta’sir qiluvchi kiberterrorizm aktlarigacha 
boʻlishi mumkin.
8
Kiber-josuslik. Hukumat yoki boshqa tashkilotning maxfiy ma’lumotlariga 
kirish uchun kiberjinoyatchilar tomonidan tizimlar yoki tarmoqlarga buzib kirishni 
oʻz ichiga oladi. Hujumlar foyda yoki mafkuraga asoslangan boʻlishi mumkin.
9
Shuni ta’kidlash kerakki, kiberjinoyatlar alohida shaxslar, uyushgan guruhlar 
yoki hatto hukumat homiylik qiladigan tashkilotlar tomonidan sodir etilishi mumkin. 
Jinoyatning murakkablik darajasi va oqibatlari kiberjinoyatni kim sodir etayotganiga 
qarab sezilarli darajada farq qilishi mumkin.
10
Quyida kiberjinoyatlarning ayrim toifalari, shuningdek, har bir toifadagi 
muayyan harakatlar misollari keltirilgan: