2- мустақил иш фан ўҚитувчиси: дотс. Ганиев а. А

-ишлаб чиқилган ечимларни бирлаштириш-Мураккаб тизимларни қуриш учун маълум бир ягона контсептсияни ишлаб чиқиш талаб этилади, бу эса "обект - муҳит - мақсадлар" муаммоли вазиятни мустақил, нисбатан мустақил лойиҳалаш вазифалари (босқичлари) кетма-кетлиги сифатида тақдим этишга имкон беради ва охир-оқибат, дизайн муаммосини ҳал қилишни одатий ва стандарт дизайн ечимларини танлашга камайтириш;
-оʻрганилаётган тизимларни максимал даражада структуралаш ва ишлаб чиқилган ечимлар- мураккаб тизим ва унинг атроф-муҳит элементларини бир-бири билан ўзаро таъсир қилувчи алоҳида компонентларга (компонентларга) парчаланишини ўз ичига олади, уларнинг таҳлили охир-оқибатда ишлаб чиқилаётган тизимнинг барча шарт-шароитларни энг яхши қондирадиган архитектурасини шакллантиришга имкон беради. дизайн, фойдаланиш ва такомиллаштириш;
-ишлаб чиқилган таклифларни амалга оширишда туб эволюция- академик В. М. Глушков томонидан 70-йилларда шакллантирилган ушбу тамойилнинг моҳияти. Ўтган асрнинг маъноси шундан иборатки, тизимлар архитектурасини ва уларни ташкил этиш ва ишлатиш жараёнларини тубдан яхшилаш билан боғлиқ тубдан яхшилашга интилиш керак, аммо амалий мулоҳазаларни ҳисобга олган ҳолда, уларни босқичма-босқич амалга ошириш керак, эволюцион тарзда.
Тармоқ хавфларини тахлил қилиш учун кўп агентли воситалар
Агент деганда ташқи муҳитда содир бўлаётган ҳодисаларни акслантирувчи маълумотларни қабул қиладиган шу муҳитда туриб, муҳитга таъсир қилувчи буйруқларни шакллантириб, интрепретацияловчи, яъни таржима қилувчи моҳият ҳисобланади. Шундай қилиб, “агент” тушунчасига таъриф берганда тўртта омил иштирок этади: муҳит, ўзлаштириш, интерпретация, амал.
- муҳит ўзгарувчанлигини идрок қилиш, ўзлаштириш (сенсорлар тўплами воситасида);
- муҳит ҳолатини ўзгартирувчи амал (маълум эффекторлар ёрдамида);
- керакли амаллар ҳақида қарор қабул қилиш ва хулоса қилиш мақсадида муҳитда содир бўлаётган далилларни (ҳодисаларни) интерпретацияси (1- расм).
Бу муносабат қуйидагиларни англатади:

• 
  муҳит ўзгарувчанлигини идрок қилиш, ўзлаштириш (сенсорлар тўплами воситасида);
  
• 
  муҳит ҳолатини ўзгартирувчи амал (маълум эффекторлар ёрдамида);
  
• 
  керакли амаллар ҳақида қарорларни қабул қилиш ва хулосалар қилиш мақсадида муҳитда содир бўлаётган далилларнинг интерпретацияси.
  

1-расм. Агентнинг содда структураси.
Компютер тармоғини ҳимоя қилишни ташкил этишнинг энг муҳим босқичларидан бири унинг хавфсизлигини (АХ) мунтазам равишда таҳлил қилиш бўлиб, унинг мақсади заиф томонларини аниқлаш ва текшириш вақтида унинг ахборот активлари хавфсизлигининг ҳақиқий даражасини баҳолашдир. Амалда, бу вазифа одатда компютер тармоғининг турли даражадаги тузилиши, хавфсизликни таҳлил қилиш учун ишлатиладиган усуллар ва воситаларнинг хусусиятлари ҳақида маълум билимларга эга бўлган тармоқ маъмурларининг бевосита иштирокида ҳал қилинади. Тармоқнинг хусусиятлари ва текширишнинг талаб қилинадиган сифати ҳақидаги мавжуд маълумотларнинг табиатига қараб, қуйидаги АХ усуллари ажратилади:
-пассив таҳлил(сканерлаш) - ҳимояланган тармоқ ҳақидаги априор маълумотларни билиш ва ахборот хавфсизлиги объектининг жорий ҳолати тўғрисидаги маълумотларни йиғиш асосида бунинг учун ҳеч қандай ҳужумкор ҳаракатлар қилмасдан заифликлар мавжудлигини аниқлаш имконини беради;
-фаол таҳлил(зондлаш) - таҳлил қилинаётган тизимга ҳужумларни симулятсия қилиш ва бу ҳужумларнинг оқибатларини ўрганишга асосланган, яъни. ИССга жавоб бериш усули ва потентсиал таҳдидлар таъсиридан мумкин бўлган зарар (хавф даражаси).
Тугунлар сонининг кўпайиши ва компютер тармоғи конфигурациясининг мураккаблиги билан агентга йўналтирилган ёндашув методологиясидан фойдаланишга асосланган кўп агентли хавфсизликни таҳлил қилиш тизимларини (МАC АХ) ишлаб чиқиш муаммоси тобора муҳим аҳамият касб этмоқда .
Мавжуд АХ тизимларининг асосий камчилиги шундаки, улар ёпиқ спетсификациялар, маълумотларни тақдим этиш форматлари ва компонентларнинг ўзаро таъсири протоколлари асосида қурилган бўлиб, бу очиқ ахборот тизимлари принтсипига зид келади ва ушбу тизимлар билан ўзаро алоқани автоматлаштириш тартибини мураккаблаштиради. [120] да таклиф қилинган корпоратив компютер тармоғининг пассив АХ нинг МАCни қуриш контсептсияси қуйидаги асосий тизим тамойилларига асосланади:
-иерархик ташкилот- тизимда мақсадлар ва уларга эришиш усуллари билан фарқ қилувчи муаммоларни ҳал қилишнинг бир неча даражаларидан фойдаланишни ўз ичига олади;
-ривожланиш -тизим хусусиятларининг ўзгарувчанлигини, ҳимояланган тармоқ ҳақидаги билимларни ривожлантириш, кенгайтириш ва тўплаш қобилиятини ҳисобга олишни англатади;
-очиқ ахборот тизимини яратиш- тўлиқлик, тўлиқлик ва умумий мавжудлик хусусиятларига эга бўлган стандартлар ва интерфейслар тизимини лойиҳалаш ва ишлаб чиқишда фойдаланишни талаб қилади.
Ушбу контсептсия доирасида МАC 3 дастурий таъминот прототипи амалга оширилди, унинг архитектураси расмда кўрсатилган. 6.5. Ушбу архитектура учта иерархик даражани ўз ичига олади: