2- tema : Marketingnin funkciyaları, wazıypaları hám principlerı

2. 3. Marketing kontseptsiyaları hám olardıń evolyutsiyası
Koncepciya (lot. conceptio — kompleks, sistema ) -qandayda bir tarawǵa tiyisli qarawlar, principler sisteması, fakt hám hádiyselerdi túsiniw, ańǵarıw hám anıqlama beriwdiń arnawlı bir usılı, tiykarǵı kózqaras
Kontseptsiya :-óz-ara baylanısqan hám birden-bir sistemanı tashkil yetuvchi zat haqqındaǵı qarawlar kompleksi;
- hár qanday hádiyselerdi túsiniw, aytıwdıń arnawlı bir usılı ; tiykarǵı kózqaras, olardı jaqtılandıriw ushın jóneltiriwshi ideya ;
- hádiyselerge qarawlar sisteması - dúnyada, tábiyaatda, jámiyette;
- jetekshi ideya, konstruktiv princip-ilimiy, kórkem, texnikalıq, siyasiy hám basqa iskerlikte;
- mashqalanı sheshiw usılları sisteması ;
- hár qanday hádiyselerdi túsiniw, parıqlaw hám aytıw, tek oǵan tán oy-pikirler hám juwmaqlar shıǵarıw usılı
Kontseptsiya háreketler strategiyasın belgileydi. Hár qıylı túsinikler ózleriniń terminologik apparatlarına iye boladı
2. 3. Marketing kontseptsiyaları hám olardıń evolyutsiyası
Marketing kontseptsiyaları isbilermenlik iskerligi rawajlanıwınıń hár túrlı basqıshlarında onıń baǵdarın belgileytuǵın qarawlar sistemasınan ibarat esaplanadi.Marketing evolyutsiyasınıń birinshi iri basqıshın XX ásirdiń basınan 30 -jıllardıń ortasıǵa shekem dep esaplaw qabıl etilgen. Bunda marketing shólkemler, kárxanalar hám shaxslar ortasındaǵı tavar hám xızmetler háreketiniń teoriyası yamasa ónimdi satıw boyınsha kárxananıń funkciyası dep túsiniliprdi. Sol waqıtta izbe-iz eki kontseptsiya payda boldı : islep shıǵarıwdı jetilistiriw hám tavardı jetilistiriw.Islep shıǵarıwdı rawajlanıwlashti-rish kontseptsiyası óz háreketin ónim islep shıǵarıw nátiyje-dorligaga, mahsu-lot birliginiń ózine túser bahasın pasay-tirish maqsetinde islep shıǵarıw texnologiyalıq processlerdiń optimallashuviga qaratadı.
Tavardı jetilistiriw kontseptsiyası ónimdiń iste'-molchilik ózgeshelik-larini asırıwǵa bólek áhmiyet beredi. Bunda tiykarǵı tezis retinde qarıydarlar eń joqarı sapalı, eń jaqsı ekspluatatsion ayrıqshalıqlarǵa iye bolǵan tavarǵa salistirganda qayırqom bóledi degen túsinikti ilgeri suredi.
Kommerciya háreketlerin jedellestiriw kontseptsiyası satıw hám satılıw -larni xoshametlen-tirish salasında jetkilikli háreketlerni ámelge asırmasa, qarıydarlar firmanıń tavarlardi kerekli muǵdarda satıp almaydı - dep esaplaydı. Ulıwma marketing kontseptsiyasında marketing-miks kontseptsiyasına aylanadı, tiykarǵı itibar qarıydarlar mútajliklerine hám olardıń nátiyjeli qandirilishiga qaratıladı. Socialetikalıq marketing kontseptsiyası qáliplesip barıp atır. Ol tekǵana bir shaxstıń, bálki pútkil jámiyet mútájliklerin qandırıwǵa qaratılǵan.
Strategiyalıq marketing kontseptsiyasi tiykarında qarıydarlar hám basekileslerge jóneltirilganlik jatadı.
Zamanagóy marketing kontseptsiyası
2. 4. Marketingning funkciyaları hám principlerı
Marketing mánisin ańǵarıwda onıń eń xarakterli táreplerin túsinip alıw kerek: onıń tiykarǵı sub'ektleri, marketing munasábetleriniń qatnasıwshıları kim, marketing neler menen isleydi, onıń ob'ektleri qanday, ol qanday wazıypalardı sheshedi jáne onıń funkciyaları hám principlerı nelerden ibarat?
Marketingning tiykarǵı sub'ektleri — óndiriwshiler, marketing boyınsha qánigeler, dáldalshılar hám túrme-túr ónim hám xızmetlerdiń qarıydarları esaplanadı. Marketing ob'ektlerine materiallıq tavar, xızmetler, ideyalar, shólkemler, aymaqlar hám shaxslar kiredi. Marketing ob'ektlerin, ádetde, «tovarlar» túsinigine birlestiradilar.
Xızmetler (úy-ruwzıger, islep shıǵarıw, finanslıq, transport hám baylanıs, social, intellektuallıq ) — marketing iskerliginiń eń jaqsı rawajlanıp atırǵan sektorı.Ideyalar rawajlanıw hám prognoz stsenariyleri, joybarlar, texnologiyalar, patentler, nou-xaular, social normalar hám dástúrler, mútajlikler hám olardıń ierarxiyasini óz ishine aladı. Ideyalar marketingi avtorlıq birinshiliklerin huqıqıy támiynatınıń rawajlanıwına tıǵız baylanıslı bolıp tabıladı Shólkem marketingning ob'ekti retinde shólkemlestirilgen struktura hám modeller tárepinen de, huqıqlar, jeńillikler hám taǵı basqa tárepinen de qaralıwı múmkin.Aymaqlarǵa marketing ob'ektleri retinde turaq-jay, dem alıw jayları, xojalıq qurılısları, investitsiya ob'ekti retinde jer da kiredi.
Shaxs haqqında sóylegende, áwele, miynet resursları hám jumıs jayları bazarın, sonıń menen birge, mádeniyat, kórkem óner, siyasat, pán, tálim, medicina, sport hám basqa tarawlar daǵı ullı shaxslar bazarın názerde tutadılar.“Marketing sistemasınıń haqıyqıy maqseti ne?” degen sorawǵa ulıwmalasqan tárzde tórtew alternativ juwap ámeldegi:
1. Maksimal joqarı tutınıwǵa erisiw.
2. Qarıydarlardıń maksimal qandirilishiga erisiw.
3. Maksimal keń tańlaw múmkinshiligin támiyinlew.
4. Turmıs sapasın maksimal kóteriw.
Marketingning ulıwma funkciyasın tórtew jóneliske bolıw múmkin:
Analitik funkciya bazardı, qarıydarlardı, firma hám tavar strukturasın úyreniw, sonıń menen birge, kárxananıń ishki ortalıǵın analiz etiwden ibarat.Islep shıǵarıw funkciyası jańa tovarlardı islep shıǵarıwdı shólkemlestiriw, jańa texnologiyalardı islep shıǵıw, materiallıq-texnikalıqa támiynatın shólkemlestiriw hám tavardıń sapası hám básekige shıdamlılıǵın basqarıwǵa jóneltirilishini támiyinleydi.
Satıw funkciyası tavar háreketi sistemasın shólkemlestiriw, servis, TAShSOR sisteması, maqsetli tavar hám baha siyasatın aparıw menen baylanıslı bolǵan máselelerdi sheshedi.
Basqarıw hám qadaǵalaw funkciyası strategiyalıq hám operativ joybarlaw, marketingni basqarıwdıń informaciya támiynatı, kárxanada kommunikatsiyalar sistemasın shólkemlestiriw hám marketing qadaǵalawın ótkeriw menen baylanıslı bolǵan processlerdi óz ishine aladı.
2. 5. Marketing túrleri
Marketingning anıq formaları hám mazmunı kárxana iskerligi qásiyetlerinen, onıń ishki múmkinshilikleri hám sırtqı shártsharoitlaridan kelip shıǵadı.Bul jerde marketing hám basqa hámme aralıq iskerlik túrleriniń qoyılǵan maqsetlerge erisiw ushın birden-bir jóneltiriletuǵın processga qosılıwı júz boladı, bul bolsa óz gezeginde hár qıylı marketing túrleriniń háreketleniwin belgilep beredi.