2- topshiriq bilish mavzusiga Klaster tuzish

8.Ontologiya qanday ta’limotlar bilan aloqada?
dastlab yunon faylasuflari uning turli talqinlarini bayon etganlar. Ular O.ni haqiqiy borliqni nohaqiqiy mavjudlikdan ajratib oluvchi borliq haqidagi taʼlimot, deb hisoblashgan. Eleya maktabi namoyandalari hissiy dunyoning aldamchi koʻrinishini haqiqiy borliqqa qaramaqarshi qoʻyib, O.ni mangu oʻzgarmas, yagona, sof borliq haqidagi taʼlimot sifatida qoʻllashgan. Milet maktabi vakillari va Ioniya faylasuflari dastlabki borliqning sifatiy talqini haqida bosh qotirishgan. Ulardan borliqning boshlanishida yotuvchi bunday asosni Empedokl "stixiya", Demokrit "atomlar", Anaksimandr "apeyron", Anaksagor "urugʻ" deb atagan. Platon gʻoyalar O.sini, Aristotel empirizm O.sini yaratdi. Oʻrta yerlar falsafasida O. ilohiyot bilan chambarchas bogʻlanadi. Sharq falsafasida O. koʻproq ilohiy borliqning, xudoning mohiyatini aks ettiruvchi taʼlimot tarzida, sharq panteistik falsafasida vahdati mavjud va vahdati vujud koʻrinishidagi taʼlimotlar shaklida paydo boʻlgan. Falsafada O. monistik, dualistik va plyuralistik konsepsiyalar shaklida ham uchraydi (qarang Materiya). Yangi davr falsafasida dualistik O. namoyandasi R. Dekart boʻlgan. Oʻz falsafasining asosiga "monada" — "ilohiy atomlar"ni qoʻygan V. G. Leybnits falsafasi — plyuralistik O.ga mansubdir. Bu konsepsiya boʻyicha olamning asosida bir qancha mohiyat yotishi mumkin. Shunday konsepsiya empiriokrititsizmda ham uchraydi. R. Avenarius, E. Max borliqning asosida sezgilar majmui yotadi, deb hisoblaydi. Hozirgi zamon falsafasida O.ning mazmuni yanada boyigan. Bu borliq haqidagi tasavvurlarning rivojlanishi bilan bogʻlangandir. Maʼlumki, borliqni mexanistik, metafizik va materialistik talqin etishda u moddiylik bilan, aktual mavjudlik bilan, reallik bilan aynanlashtirib qoʻyilgan edi. Borliqaslida barcha narsa va hodisalarni, ilgari mavjud boʻlgan, hozir mavjud boʻlib turgan va kelajakda mavjud boʻladigan realliklarni, moddiylik va maʼnaviylikni, modda va gʻoyani ham oʻziga qamrab oladi.
9.Falsafa tarixida borlik muammosiga qanday yondoshuvlar mavjud?
Bo'lish" - o'tmish va hozirgi ko'plab mutafakkirlar falsafaga asos solgan tushunchalardan biri. Borliqning falsafiy tushunchasi inson hayotining eng chuqur tubiga, ma'naviy-axloqiy kuchlarning eng yuqori keskinlik davrida inson o'z oldiga qo'yishga qodir bo'lgan asosiy savollarga yaqindir. Bo'lish muammosi, insonning tabiiy e'tiqodi bilan paydo bo'ladi dunyo bor, bor va tabiatda va jamiyatda sodir bo'layotgan barcha o'zgarishlar bilan dunyo sifatida saqlanadinisbatan barqaror butun son shubha va mulohaza mavzusiga aylanadi. Borliq muammosining birinchi jihati- bu borliq haqidagi fikrlar zanjiri, ba'zi savollarga javoblar, ularning har biri keyingisini shakllantirishga undaydi. Borliq falsafiy muammosining ikkinchi jihati dunyo, tabiat, inson, fikrlar, g'oyalar, jamiyatning bir xilda mavjudligi masalasi bilan bog'liq; mavjudlik shakllarida har xil, ular, birinchi navbatda, mavjudligi tufayli, shakl cheksiz, buzilmas dunyoning yaxlit birligi. Boshqacha aytganda, dunyoda mavjud bo‘lgan, bo‘lgan va bo‘ladigan hamma narsaning mavjudligi dunyo birligining zaruriy shartidir. LEKIN borliqni o‘rganish dunyo birligini anglashning zaruriy sharti xolos.