2. 1Traktor va qishloq xo’jaligi mashinalariga texnik xizmat ko‘rsatish va ularni saqlash

BOSHLI/I
ISHLAB CHI+ARISH BO’LIMI BOSHLI/I

KXK

KB-1

KB-2

KB-3

AGREGAT TAHMIRLASH

1-TXK

2-TXK

JT

TXK va JT ishlarini kompleks brigadalar usulda tashkil etish


TXK va JT ishlari markazlashgan holda olib boriladi. Brigadalar alohida-alohida mutahassisliklarga ega bo’lgan ishchilar bilan komplektlanadi. Bu usulda ham, har bir ishchining javobgarligi sezilarli darajada emas, JT ishlarini hajmi oshadi. Oqimiy usulni tashkil qilish qiyinlashadi. Barcha moddiy texnika materiallari brigadalar orasida bo’linib ketadi, bu o’z navbatida ulardan samarasiz foydalanishga olib keladi. Bu usulning qulayligi, TXK va JT ishlarini bajarishdagi javob- garlik brigada zimmasiga tushadi.Agregat uchastka usulida TXK va JT ishlari avtomobilning qismlari bo’yicha uchastkalarga bo’lib beriladi. Ishlab chiqarishdagi ishchilar ham o’z navbatida uchastkalarga bo’linib, ular TXK, JT ishlarini bir yoki bir necha agregatlar bo’yicha bajaradilar. Uchastkalarning soni, ATK ning katta-kichikligini qarab 4 tadan 8 ta gacha bo’lishi mumkin, masalan:
1-uchastka - dvigatellarga TXK va JT.
2-uchastka - ilashish muftasi, uzmalar qutisi, qo’l tormozi, kordan uzatmasi, radiator.
3-uchastka - oldi ko’prik, rul boshqarmasi, orqa ko’prik, tormoz tizimi, podveskalar.
4-uchastka - elektrojihozlar va tahminlash sistemasi.
5-uchastka - rama, kabina, kuzov, issiqlik tsexi ishlari.
6-uchastka - shinalar.
7-uchastka - chilangar-mexanik ishlar.
8-uchastka - yuvish-tozalash ishlari.
Ishni bu usulda tashkil qilish, ishlab chiqarishdagi barcha uskuna, jihozlarni, ehtiyot qism, materiallarni sarfini hisobga olishni osonlashtiradi, hamda TXK va JT varag’i asosida, bajarilgan ish turi va bajaruvchi to’g’risida mahlumot olish imkonini beradi.
Bu usul texnik hodimlarni ishga bo’lgan qiziqishini, javobgarligini va texnik xizmatning samaradorligini oshiradi.
Bu usulning kamchiligi shundan iboratki, to’liq avtomobil uchun hech kim javob bermaydi, balki alohida-alohida qismlar uchun javob beriladi.
Hozirgi vaqtda bu usul takomillashib, brigada nazarida tusini olyapti va shu brigada mahlum guruh avtomobillarning texnik holati uchun javob beradi. Bunda brigadalarga oxirgi natija bo’yicha haq to’lanadi.
1.1. Tuproqqa ishlov berish, qishloq xo‘jalik ekinlarini parvarish qilish, hosilni yig‘ishtirib olish bilan bog‘liq bo‘lgan mexanizatsiyalashgan qishloq xo‘jalik ishlarini bajaruvchi mashina-traktor parklari (keyingi o‘rinlarda MTP deb ataladi) O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1996-yil 6-dekabrdagi 432-sonli qaroriga muvofiq tashkil etilmoqda.
1.2. Mashina-traktor parklari yuridik shaxs bo‘lib hisoblanadi, o‘z mulkiga, yumaloq muhriga, to‘rtburchak tamg‘asi (shtampiga), mustaqil va tugal balansiga, bank muassasalarda hisob-kitob va valyuta hisob raqamlariga ega, MTPlar o‘z nomidan mulkiy va boshqa nomulkiy huquqlarga ega bo‘lishi, sudlarda javobgar hamda da’vogar bo‘lishi mumkin.
MTPlar O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi hamda “O‘zqishxo‘jta’minotta’mir” Davlat qo‘mitasi tomonidan tasdiqlangan ushbu Nizom asosida faoliyat ko‘rsatadi.
1.3. Mashina-traktor parki qishloq xo‘jaligiga ishlab chiqarish-texnika xizmati ko‘rsatuvchi tuman aksionerlik assotsiatsiyalari va boshqa xo‘jalik jamiyatlarining asosiy bo‘g‘ini bo‘lib hisoblanadi. Aksionerlik assotsiatsiyalari va boshqa xo‘jalik jamiyatlari uyushmalari “O‘zqishxo‘jta’minotta’mir” tuman bo‘linmalari va ularning tarkibiy tuzilmalari negizida tashkil etiladi.
Barcha bo‘g‘inlar, aksiyadorlik jamiyatlari va “O‘zqishxo‘jta’minotta’mir”ning boshqa tuman bo‘linmalari birinchi navbatda mashina-traktor parklarining ehtiyojini bajaradilar va qondiradilar.
1.4. MTP o‘z faoliyatida “O‘zbekiston Respublikasida korxonalar to‘g‘risida”gi, “Ijara to‘g‘risida”gi va O‘zbekiston Respublikasining boshqa qonunlariga, Oliy Majlis qarorlariga, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari va farmoyishlariga, “O‘zqishxo‘jta’minotta’mir” Davlat qo‘mitasining, “Agromashservis” Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlar birlashmalarining, “O‘zqishxo‘jta’minotta’mir” birlashmalarining ko‘rsatmalariga, boshqa me’yoriy hujjatlarga amal qiladi.
1.5. O‘z ishlab chiqarish faoliyatini yuritish uchun MTPlar O‘zbekiston Respublikasining “Ijara to‘g‘risida”gi Qonuniga muvofiq kooperativlardan, fermer xo‘jaliklaridan va boshqa qishloq xo‘jaligi korxonalaridan hamda tashkilotlaridan (bular keyingi o‘rinlarda “xo‘jaliklar” deb ataladi) shartnoma narxi bo‘yicha keyinchalik sotib olish huquqi bilan uzoq muddatli ijaraga olingan mashina va mexanizmlar bilan, bunda sotib olinayotgan texnikaning resursiga, texnik holatiga va ish unumiga alohida e’tibor qaratilib, shuningdek, sotib olinayotgan yangi texnika bilan butlanadi.
1.6. MTPlarni xodimlar bilan butlash asosan texnika va ishlab chiqarish bazasini ijaraga bergan xo‘jaliklarning mexanizatorlari hamda mutaxassislari hisobiga amalga oshiriladi.