2-Amaliy ish. Mavzu: Buyruqlar tizimi arxitekturasi

---

14 
2-Amaliy ish. 
Mavzu: Buyruqlar tizimi arxitekturasi. 
 
Reja 
1. Amaliy mashg`ulot uchun kerakli jihozlar 
2. Nazariy ma`lumotlar 
- Operandlarning turlari va formatlari
- IEEE standartidagi formatlari
3. Amaliy qism 
4. Amaliy topshiriqlar 
Kerakli jihozlar. Kompyuter, tizimli bolk, tizimli plata,tezkor kotira modullari, 
HDD disk, SSD disk, videokarta, audiokarta, VGA shinasi, RJ45-kabellari proektor, 
emu8086 dasturi, UMK80 virtual protsessori, printer, skaner, ADSP virtual 
protsessori, AIDA64 dasturi, Electronics workbench. 
Nazariy ma`lumotlar 
Operandlarning turlari va formatlari 
Mashina buyruqlari ma'lumotlar sutida bajariladi, bu holda ular odatda 
operandlar deb ataladi. Operandlarning eng keng tarqalgan (asosiy) turlariga 
quyidagilar kiradi: raqamlar, belgilar va mantiqiy ma'lumotlar. Ularga qo'shimcha 
ravishda, HM yanada murakkab axborot birliklarini qayta ishlashni ta'minlaydi: 
grafik tasvirlar, audio, video va animatsiya ma'lumotlari. Bunday ma'lumotlar asosiy 
ma'lumotlar turlaridan olinadi va tashqi xotira qurilmalarida fayllar sifatida saqlanadi. 
HMdagi ma'lumotlarning har bir turi uchun ma'lum formatlar taqdim etiladi. 
Kompyuterlarda ifodalanishi mumkin bo‘lgan ma’lumotlarning xillarini ikkita 
turkumga ajratish mumkin: 
1. Raqamli ma’lumotlar, ya’ni sonlar bilan ifodalanuvchi ma’lumotlar.
2. Raqamli bo‘lmagan ma’lumotlar. 
Raqamli ma’lumotlar va ularni kompyuterda qanday ifodalanishini ko‘rib 
chiqamiz. 
Butun sonlar. Raqamli ma’lumotlarning asosiysi – bu butun sonlardir. Butun 
sonlar kompyuterda ikkilik sonlar ko‘rinishida saqlanadi. Ular odatda 8, 16, 32 va 64 
bitli uzunliklardan biriga ega bo‘lishlari mumkin. Kompyuterda butun sonlar ishorali 
va ishorasiz ko‘rinishlarda ifodalanishi mumkin (6.9-rasm). 32-razryadli so‘z (rus 
tilida – слово) yordamida 0 dan 2
32
-1 gacha bo‘lgan ishorasiz, hamda -2
31
-1 dan
+2
31
-1 gacha bo‘lgan ishorali butun sonlarni ifodalash mumkin.