2-Amaliy ish. Мавзу: Metallarning qattiqligini Brinell va Rokvell usulida aniqlash

Ishni bajarish uchun zarur jihozlar, material va asboblar.

TK-2M turidagi qattiqlikni o‘lchash asbobi, namunalar, egov, qumqog‘oz, mikroskop.

Qattiqlikni TK-2M asbobida aniqlash tartibi:
1. Namunaning taxminiy qattiqligiga asoslanib, yuklama qiymati, uchlik va (A, V va S) shkalalardan kerakligisi tanlanadi.
2. Uchlik va shkala priborga o‘rnatiladi.
3. Namuna tekshirishga tayyorlanadi. Buning uchun namuna sirti egov yoki qumqog‘oz bilan tozalanadi. Tekshirishda po‘lat sharcha (yoki olmos konus) izining markazidan namuna chekkasigacha yoki boshqa izning markazigacha bo‘lgan masofa 3 mm dan kam bo‘lmasligi kerak.
4. Namuna pribor stoliga qo‘yiladi.
5. Maxovikni soat strelkasi yo‘nalishida aylantirib, namuna yuqori uchlikka tekkuncha ko‘tariladi. Stolchani ko‘tarishni indikatorning kichik strelkasi siferblatdagi qizil nuqta qarshisiga kelguncha, katta strelka esa vertikal holatni egallaguncha davom ettiriladi.
6. Indikator priborining siferblatida strelka S shkala bo‘yicha 0 ni yoki V shkala bo‘yicha 30 ni ko‘tsatguncha baraban aylantiriladi.
7. Mexanizm ishga tushiriladi. Katta strelka soat strelkasi yo‘nalishida aylanadi. Strelkaning harakati to‘xtagach, asosiy yuklanishni olinadi.
8. Qattiqlikni olmos konusdan foydalanganda S shkala bo‘yicha, po‘lat sharchadan foydalanganda esa V shkala bo‘yicha hisoblanadi.
9. Maxovikni soat strelkasi yo‘nalishiga teskari aylantirib, namuna tushiriladi, iz chuqurligi o‘lchanadi, sungra tajriba takrorlanadi.
Olingan natijalar qo‘yidagi jadvalga yoziladi:

Namunaning nomi va uning qalinligi	Yuklama, kg		Rokvell bo‘yicha qattiqligi		HB kg/mm^2 yoki (Pa)	 vaqt namunaning cho‘zilishdagi mustaxkamlik chegarasi kg/mm^2 yoki (Pa)
			HRB= HRB= HRB=	HRC= HRC= HRC=
	Sharik, 100	Konus 150	HRBo‘r=	HRCo‘r=

Yozma hisobot quyidagi ketma-ketlikda bo‘lishi shart:
1. Laboratoriya ishidan ko‘zda tutilgan maqsad.
2. Foydalanadigan asboblar.
3. Tajriba sxemasi.
Nazorat savollari:

1. 
   Qachon Brinell usuli ishlatiladi va qanday ifodalanadi?
   
2. 
   Rokvell usuli qachon foydalaniladi va qanday yoziladi?
   
3. 
   Brinell usulida qanday yuklama bo‘ladi?
   
4. 
   Cho‘zilishdagi mustaxkamlik chegarasi qanday ifodalanadi?
   
5. 
   Juda qattiq metallarni qaysi usulda aniqlanadi?