2 Amaliy mashg‘ulot

Funktsiyalar kal’kulyatoridan foydalanish

Funktsiyalarning interaktiv grafik kal’kulyatori fuhtool simvolli funktsiyalar bilan ishlash uchun mo’ljallangan. U x o’zgaruvchining ikkita (f(x) va g(x)) funktsiyasini hamda ularning har xil kombinatsiyalarini tezlik bilan qurish imkoniyatini beradi.

4-rasm. Funktsiyalar kal’kulyatorining oynasi

MATLAB ning komandalar oynasida funtool buyrug’ini terilib Enter klavishasi bosilsa ekranda kal’kulyatorning uchta avtonom oynasi hosil bo’ladi (4-rasm). Ularning ikkitasi grafik va uchinchisi esa boshqaruvchi oynadir:

• 
  grafiklar sarlavhaga ega bo’lgan oynalarda aks ettiriladi;
  
• 
  boshqaruvchi oyna quyidagilarga ega:
  

• 
  funktsiyalarni kiritish uchun ikkita maydon (f va g);
  
• 
  x o’zgaruvchining o’zgarish chegaralarini [min,max] formatda kiritish maydoni;
  
• 
  masshtablovchi a koeffitsientni kiritish maydoni;
  

- boshqarish 4-qatorda joylashgan tugmalar orqali amalga oshiriladi:

• 
  birinchi qator- f(x) funktsiyani simvolli o’zgartirish turi:
  

df/dx - f(x) funktsiyaning differentsiali.
int f - f(x) funktsiyaning integrali.
simple f - agar mumkin bo’lsa f(x) ifodani soddalashtirish.
num f - ratsional ifodaning suratini ajratish.
den f - ratsional ifodaning maxrajini ajratish.
1/f - f(x) ni 1/f(x) ga almashtirish.
finv - f(x) ni o’zining teskari funktsiyasiga almashtirish.

• 
  ikkinchi qator- f(x) funktsiyani simvolli masshtablash turi:
  

f + a - f(x) ni f(x) + a ga almashtirish;
f - a - f(x) ni f(x) - a ga almashtirish;
f * a - f(x) ni f(x) + a ga almashtirish;
f / a - f(x) ni f(x) / a ga almashtirish;
f ^ a - f(x) ni f(x) ^ a ga almashtirish;
f(x+a) - f(x) ni f(x + a) ga almashtirish.f(x + a) ;
f(x*a) - f(x) ni f(x * a) ga almashtirish.f(x * a) ;

• 
  uchinchi qator- f(x) funktsiyani f(x) va g(x) funktsiyalarning kombinatsiyasi bilan almashtirish turi:
  

f + g - f(x) ni f(x) + g(x) ga almashtirish;
f - g - f(x) ni f(x) - g(x) ga almashtirish;
f * g - f(x) ni f(x) * g(x) ga almashtirish;
f / g - f(x) ni f(x) / g(x) ga almashtirish;
f(g) - f(x) ni f (g (x)) ga almashtirish;
g = f - g (x) ni f(x) ga almashtirish;
swap - f(x) va g(x) ni o’zaro almashtirish;

• 
  to’rtinchi qator-boshqarish amallari:
  

Insert - f(x) funktsiyani biriktirilgan funktsiyalar bibliotekasiga kiritish;
Cycle - f(x) funktsiyalarni biriktirilgan funktsiyalar bibliotekasidan tsiklik ravishda chiqarish;
Delete - f(x) funktsiyani biriktirilgan funktsiyalar bibliotekasidan o’chirib tashlash;
Reset - boshlang’ich holatga qaytish;
Help – yordamni chaqirish;
Demo – funktsiyalar kal’kulyatoridan foydalanishni namoyish qilish;
Close – uchala oynani yopish.