2-bap. A’meliy jumis materiallari 1-a’meliy jumıs: Agregat quramin traktor tartiw ku’shinen paydalanıw koeffitsenti
Download 0.5 Mb. Pdf ko'rish
|
04 ТваКХМФТС Амелий кк-2019
- Bu sahifa navigatsiya:
- Do`ngelekli traktorlar Sha`rtli traktorg`a awıstırıw koeffitsienti
- Traktorlardın` sanlı quramı
- Tekseriw ushın sorawlar.
- 11-a’meliy jumıs: Rayon texnik servis bólimleri quramin tiykarlaw hám waqıt fondlarin anıqlaw Jumıstın` maqseti
- Jumıstı orınlaw ta`rtibi
- 12-a’meliy jumıs: Texnik servic bólimlerindegi jumısshılar hám u’skeneler sanın anıqlaw Jumıstın` maqseti
- Jumıstı orınlaw ta`rtibi: Energiya sarplawı
- Agregatlardın` salıstırmalı energiya sarplawlarının` klassifikatsiyası ha`m belgileniwleri 2.4-keste E n e r g i ya s a r p l a w l a r
|
Gusenitsalı traktorlar Sha`rtli traktorg`a awıstırıw koeffitsienti, Т Э. l , (normativ etalon o`nimdarlıq Э Н W .
ga/saat) Do`ngelekli traktorlar Sha`rtli traktorg`a awıstırıw koeffitsienti, Т Э. l ,(normativ etalon o`nimdarlıq Э Н W .
T-4 T-4A
DT-75, DT-75B DT-75K
DT-75M T-150
1,33 1,45
1,00 1,00
1,10 1,65
K-701 K-700
T-150K MTZ-50
MTZ-80X MTZ-82
YuMZ-6M, 6L T-28X4M
T-28X3 T-28X4
2,7 2,1
1,65 0,55
0,7 0,73
0,6 0,60
0,48 0,55
Traktorlardın` tipları (ha`m basqada mashinalardın` ) belgili zonadag`ı jumıs jag`dayına qaray, birinshi gezekte topıraqtın` salıstırma qarsılıg`ına, atızlardın` o`lshemine (jumısshı ha`reket uzınlıg`ı) ha`m basqada jag`daylarg`a qaray anıqlanadı. Traktorlardın` jumısshı ha`reket tezliginde tartıw kushinin` diapazonına sa`ykes keletig`un agregatlardın` jumısshı tartıw qarsılıg`ı; 0,6 nominal tartıw klassındıg`ı traktolar ushın agregatlardın` tartıw qarsılıg`ı 3…6 kN, sa`ykes tu`rde 0,9 - 5…11 kN, 1,4 –9…15 kN, 2 – 10…18 kN, 3 –15…28 kN, 5 – 20…60 kN.
rında anıqlanadı. Usının` menen da`slepki mag`lıwmatlarg`a, jobalastırılg`an ha`m kelesi jıllardag`ı egislik jerlerdin` strukturası, jetilistiriliwge jobalastırılg`an awıl xojalıq o`nimlerinin` texnologiyalıq kartası, ja`nede almaslap egiw atızlarınan tısqarı atızlardag`ı (bag`lardag`ı, otlaq jerlerdegi, jaylawlardag`ı, meliorativ jumıslardag`ı) h.t.b. jerlerdegi jumıslar kiredi. 2.8-kestede jumıslardın` jıllıq ko`lemi, olardın` orınlanıwının` kalendar mu`ddeti, jumıs ku`ninin` ulıwma sanı ha`m haqıyqıy dawam etiw ku`ninin` sanı, agregat quramı ha`m olardın` o`nimdarlıg`ı, ja`nede sha`rtli etalon gektardag`ı ulıwma jumıs ko`lemi ko`rsetiledi. Egerde esaplawlardı tiykarg`ı mashinalar quramı belgili parke ju`rgizse, mashinalardın` paydalanıw grafigi, yamasa traktorlardı ha`m basqada mashinalardı ju`klew grafigi qurıladı.
22 2.8-
su`wret. Mashinalardı paydalanıw ha`m talap etiletug`ın xızmet ko`rsetiwshi jumısshılardın` grafiginin` sxeması. Egerde esaplawdı jobalastıratug`ın (joybarlastıratug`ın) parikke ju`rgizse onda MTP nın` energetikalıq grafigi, yamasa etalon traktorg`a talap grafigi qurıladı. Grafikti, abtsissa ko`sheri boylap joybarlastırılg`an jumıslardın` kalendar mu`ddetine baylanıslı tiyisli traktorlardın` sanlı quramı boyınsha islep shıg`adı. Birinshi jag`dayda ordinata ko`sheri boylap kerek bolg`an traktorlardın` sanın, ekinshi jag`dayda sa`ykes esaplawlar arqalı energetik qurallardın` kerekli nominal quwatlıg`ın (tartıw Т N yamasa effektiv Е N ), u`shinshi jag`dayda etalon traktorlardın` sanın Т Э n . jayg`astırılıp qoyıladı. Energetik qurallardın` kerekli nominal quwatlıg`ı kelesi an`latpa menen anıqlanadı ,
Т Т Р Н а а a = yamasa ,
Т е Р Н а а a = bul jerde: Р Т а - agregatlardın` jumıs waqtı (rabochiy xod) ju`risindegi salıstırma tartıw energiya sarpı;
- agregattın` effektiv salıstırma nominal energiya sarpı;
- agregattın` tartıw salıstırma nominal energiya sarpı; ТР a -traktordın` quwatlıg`ı boyınsha teoriyaıq o`nimdarlıqtı isletiw da`rejesi;
a - dvigateldin` quwatlıg`ı boyınsha teoriyalıq o`nimdar lıqtı isletiw da`rejesi. Esaplawlardı a`piwayılastırıw ushın o`nimdarlıqtın` Н W tipovoy normaları- nan paydalanadı. Bul jag`dayda ,
= a å × = ; i Т Т F а N Н Н Tartıw qarsılıg`ının` Н Т Н N W / bir-birligine ten` keletug`ın salıstırma o`nimdarlıq, ha`r qıylı quwatlıqtag`ı traktorlar ushın birdey, sonın` ushın joqarıda keltirilgen an`latpa boyınsha ju`rgizilgen
23 esaplawlardı bir tiptegi traktorlar ushın orınlawg`a boladı. Esaplawlardan alıng`an Н Т а yamasa
Н е а sanlı ma`nislerin ha`r bir operatsiya boyınsha grafike tuwrımu`yeshlik tu`rinde tu`siremiz ha`m bul tuwrımu`yeshlikler grafikte ha`r bir operatsiyanın` orınlanıwının` kalendar mu`ddetin ha`m talap etetug`ın quwatlılıg`ın bildiredi. Jumıs ku`ninin` dawam etiwine baylanıslı bolg`an masshtapta berilgen tuwrımu`yeshliklerdin` maydanı, ha`r bir operatsiyanı orınlawdag`ı energiya sarpın ko`rsetedi. Ha`r bir bir da`wirdegi jumıslardın` ordinata ko`sheri boyınsha summası paydalanılıp atırg`an traktorlar sanının` å
yamasa
å Н е N talap etetug`ın quwatlılıg`ın bildiredi. Etalon esabındag`ı traktorlar sanı to`medegishe anıqlanadı ;
см дн Т Э Т п п a W = ×
дн n - grafiktegi jobalastırılg`an jumıs ku`ni sanı. Grafikti qurıwda onı analizlep alıp, kerek bolsa korrektirovkalaw kerek Korrektirovkalaw usılları to`mendegishe; a) jumıstın` bir bo`legin, basqa tu`rdegi ha`m markadag`ı agregatlarg`a isletiw ushın ko`shiriw; b) jumıslardın` orınlanıw mu`ddetin agrotexnikalıq talapqa sa`ykes orınlaw mu`mkin bolg`an aralıg`ına o`zgertiw; v) eki, u`sh smenalı jumıstı qollanıw, yamasa jumıs ku`ninin` dawamın (eger bul ruxsat etilse) o`zgertiw; g) jumıstın` texnologiyasın ( egerde bul oylap tabılg`an bolsa) o`zgertiw arqalı a`melge asırıladı. Traktorlardın` paydalanıw quramın (yamasa olardın` quwatlılıq ko`rsetkishlerin) anıqlap bolıp talap etilgen inventar quramın belgileydi (yamasa ulıwma quwatlılıg`ın å
Т Н N , å И е Н N ). Energetikalıq qurallardın` (traktorlardın`) quramın tipları ha`m tu`rleri boyınsha anıqlawda, mınalar esapqa alınadı; a) qa`niygelestirilgen traktorlarg`a (qatar arasında isleytug`ın, meliorativlik, baw-baqsha h.t.b.) talap (operatsiyalar ha`m da`wiri boyınsha), yag`nıy esaplaw da`wirinde en` jorqarısın (to`besin) paydalanıwg`a boladı; b) belgili zona ushın ko`rsetilgen, ulıwma iske paydalanılatug`ın traktorlardın` tipları, ha`m ha`r qıylı klasstag`ı, ulıwma iske arnalg`an (universal) traktorlardın` usınılg`an protsentlik quramı.
ko`rsetetug`ın tuwrımu`yeshliklerden basqa, belgili da`wirde isleytug`ın, bir yamasa ha`mme traktorlarg`a tiyisli, ju`kleniwdin` integral qıysıq sızıqları ko`rsetiledi. Usı qıysıq sızıqlar boyınsha, ha`r qıylı ko`rsetkishlerdin` ja`mi (summarnıy) ha`m ortasha salıstırma ma`nislerin ja`nede sol ko`rsetkishlerdin` o`siw tempin anıqlaydı.
texnologiyasına (texnologiyalıq karta) baylanıslı anıqlaydı, al sanlı quramın- traktorlardın` ha`m basqada energetikalıq qurallardın` sanlı quramın esapqa alg`an jag`dayda mashinalardan paydalanıw grafiklerinen anıqlaydı. Park quramın jobalastırıwdın` normativ usılı. Jumıslardın` orınlanıw kerek bolg`an kalendar ma`wletine, meteorologiyalıq jag`daydın` artıqmashılıg`ına baylanıslı, ja`nede MTP nın` quramın anıqlawdın` barlıq grafikalıq usıllarının` ayırım qıyınshılıg`ın esapqa ala otırıp, kalendar agro ma`wletler ha`mde bir waqıtları jumıstın` texnologiyasıda o`zgeredi. Sonın` ushın jeke jag`daylarda MTP nın` mashinag`a talabın jobalastırıwdın` normativlik usılları paydalanıladı. Bul usıl ha`r bir ju`z gektar jerde egindi jetilistiriwge, zonallıq normativ energiya sarpı ha`m ha`r bir klasstag`ı traktorlardın` sha`rtli etalon gektardag`ı jıllıq islep shıg`ıwına tiykarlang`an. 100 gektarda awıl xojalıg`ı eginin jetistiriwge kerek bolg`an energiya sarpı, tipovoy texnologiyalıq kartag`a sa`ykes normativ-izleniwshi mekemeler ta`repinen, al ha`r bir tiptag`ı traktordın` jıllıq o`nimdarlıg`ının` normativi- analitikalıq esaplaw usılı menen, yamasa bunın` ushın da`slepki mag`lıwmatlar jetispegende, o`tken jılg`ı islep shıg`ıw ko`rsetkishlerin analizlew tiykarında progressiv usıl menen belgilenedi. Xojalıqlarda jumıslardın` bir waqıtta orınlanbawınan, ja`nede texnikalardın` jumısqa ju`kleniwi bir tegis bolmawınan, kerekli bolg`an mashinalar sanın (yamasa olardın` quwatlılıq 24 ko`rsetkishin) anıqlawda esaplawlarg`a du`zetiwshi koeffitsient kiritiledi, onın` shaması 5 ,
... 2 , 1 . . = Е Т Б a . Joqarıdag`ılardan kelip shıg`ıp, talap etiletug`ın quwatlılıqtı esaplaymız å å å = i га i е j Е Т Б Э е F N N Н Н . 100 . . ; 100 / a å å = . /
Э е И е Н Н N N a
i F i - tu`rindegi eginlerdi jetistiretug`ın egislik maydan. 100 gektarda jetistiriletug`ın eginlerge esaplawlar ju`rgiziwge, zonalardag`ı tipovoy texnologiyalıq karta tiykarında normativ koeffitsient Н g belgilengen, ha`m bunın` ja`rdeminde xojalıqlardın` bo`limlerine (fermerlerge) kerekli bolg`an mashina parki anıqlanadı. Tasıwshı ha`m ju`klep-tiyewshi qurallar sanı, - ju`k tasıw jobasına tiykarlanıp esaplanadı. Sonın` menen birge ju`klerdin` tu`ri (xarakteri), bul qurallardın` tipların tan`lawda tiykar boladı, al bulardın` kalendar mu`ddetke baylanıslı qurılg`an grafigi, olardın` sanlı quramın anıqlawg`a mu`mkinshilik tuwdıradı.
1. Traktorlardin’ sha’rtli etolon traktorg’a awisiw koeffitsenti qalay orınlanadı ? 2. 100 gektarda jetistiriletug`ın eginlerge esaplawlar ju`rgiziwge qanday texnologiyalıq karta tiykarında a’melge asiriladi? 25 11-a’meliy jumıs: Rayon texnik servis bólimleri quramin tiykarlaw hám waqıt fondlarin anıqlaw Jumıstın` maqseti: Mashina-traktor agregatlarina texnikalıq servis jumıs ko`lemi ha`m tu`rin anıqlaw boyınsha anıq bilim ha’m ko`nikpeler beriw ha’m usi tiykarda esap – kitaplardi jurgiziw ta’tibin u’yreniw.
quramı esabında, sha`rtli etalon gektarlar esabında jıllıq o`nimdarlıq boyınsha anıqlawg`a boladı. Bunda mexanizatsiyalastırılg`an jumıs o`ndirisi ha`m texnikalıq xızmet ko`rsetiwdin` miynet sıyımlılıg`ı esapqa alınadı. MTP isletiw boyınsha ITX-nin` sanın
to`mendegi formula menen anıqlanadı. ( )
H H n Ж М ТХО МТП / . 2 1 b b + = ; bul jerde: ТКО H ha`m
Ж М H . - MTP g`a-texnikalıq ku`tim o`tkiziw, on`law ha`m saqlawg`a jıllıq miynet sıyımlılıg`ı ha`m mexanizatsiyalastırılg`an jumıslar o`ndirisinin` miynet sıyımlılıg`ı, saat; 1 b ha`m 2 b -ITX-ler sanı arasındag`ı qatnastı anıqlaytug`ın koeffitsient. ( ) 05 , 0 ; 14 , 0 2 1 = = b b F- jumıs waqıtının` jıllıq fondı, saat. ТКО H ha`m
Ж М H . -to`mendegi formula menen anıqlanadı; ; И h ТХО ТХО = H И h MЖ Ж М × = H .
ТХО h ha`m
MЖ h - texnikalıq ku`tim o`tkiziw, on`law ha`m saqlawg`a ha`m mexanizatsiyalastırılg`an jumıslar o`ndirisinin` salıstırma miynet sıyımlılıg`ı, ; га
э 1000
саат I-MTP-nin` jıllıq o`nimdarlıg`ı, mın` e.ga. Salıstırma miynet sıyımlılıg`ı ТХО h ha`m
MЖ h u`lken da`rejede traktorlardın` tartıw klassına baylanıslı. Bul ko`rsetkishler 0,6 klasstag`ı traktorlar ushın 3 klass traktorlarına qarag`anda 2 ha`m 4 ese u`lken. 6; 3; 1,4 ha`m 0,6 klassındag`ı traktorlar ushın MЖ h mug`darı 1000 etalon gektarg`a 690, 1000, 1670 ha`m 4400 saatqa ten`. Traktorlardın` tartıw klassının` ortasha o`lshengen shaması menen sıpatlanatug`ın belgili strukturadag`ı traktor parki bar ha`r bir xojalıq ushın
ha`m
MЖ h -ma`nislerin regressiya ten`lemesi boyınsha anıqlaw usınıs etiledi. 20 ; / 234
51 39
Х Л h ТХО + - = ; / 5000 76 834 Х Х h МЖ + + - =
10 /
4 ( + = Т Р Х bul jerde: Т Р -traktordın` tartıw ku`shi, kN. Awıl-xojalıq mashinalarına texnikalıq ku`tim o`tkiziwdin` miynet sıyımlılıg`ı АХМ Н olardın` sanı ha`m ha`r bir tiptegi mashinag`a ku`tim o`tkiziw on`law ha`m saqlawg`a jumıs waqtı shıg`ınının` jıllıq norması boyınsha belgilenedi.
shamasın mashinalardın` baylanıslıq qunı boyınsha da yamasa ТКО H g`a baylanıslıda anıqlawg`a boladı. 20 Л.Е.Агеев. Основы расчета оптимальных и допускаемых режимов работы машинно-тракторных агрегатов. Ленинград «Колос» 1978. 26 12-a’meliy jumıs: Texnik servic bólimlerindegi jumısshılar hám u’skeneler sanın anıqlaw Jumıstın` maqseti: Mashina-traktor agregatlarinan paydalanıwda bolatug`ın energiya, miynet ha`m qarjı sarpların esaplaw boyınsha bilim ha’m ko`nikpeler beriw ha’m usi tiykarda esap – kitaplardi jurgiziw ta’tibin u’yreniw.
orınlawg`a sarlang`an energiya. Ekspluatatsiyalıq esaplawlarda, ulıwma energiya sarplawlardan basqa, haqıyqıy o`nimdarlıqqa birligine sarplang`an salıstırmalı quwattı paydalanıwımız mu`mkin ,
=
Islew rejimlerge baylanıslı: jumıs orınlap ju`rgende, bos ju`rgende, toqtap turg`an waqıtta ha`m ulıwma energiya sarplawları qabıllanadı. Esaplawlarg`a qabıllang`an quwat tu`ri boyınsha; tartıw, keltiriw, effektiv, indikator, tolıq ha`m paydalı quwat sarplawlar boladı. Bunnan basqa energiya sarplawlar haqıyqıy, nominal ha`m normativ quwat sarplawları boladı (quwat sarplawlardın` tola klassifikatsiyası 2.4-kestede keltirilgen). Agregatlardın` salıstırmalı energiya sarplawlarının` klassifikatsiyası ha`m belgileniwleri 2.4-keste E n e r g i ya s a r p l a w l a r haqıyqıy Energiyasarplaw tu`rleri jumıs jolı ushın bos ju`riw jolı ushın toqtap turg`an waqıtta jıyın-dısı Nominal (jıyın- dısı) Normativ (jıyın- dısı) Tartıw
Р Т а Р Т а -
а Н Т а НОРМ Т а Quwat alıw valınan ha`reketke keliwshi
Na`tiyjeli Р е а Х е а О е а е а Н е а НОРМ е а Indikatorlı Р i а Х i а О i а i а Н i а НОРМ i а Tolıq (janarmay) Р ТОП а Х ТОП а О ТОП а ТОП а Н ТОП а НОРМ ТОП а Paydalı (traktor jumısında)
- - П а Н П а НОРМ ТОП а Paydalı (mashina jumısında)
. - - М П а .
М П а .
М П а . Energiya shıg`ınları, tikkeley ekspluatatsiyalıq shıg`ınlar bolıp esaplanbaydı, yag`nıy, mexanizatsiyalastırılg`an jumıslardın` bahasın aqshalay anıqlawda esapqa alınbaydı. Energiya shıg`ınlarının` esaplawları tiykarınan kelesi maqsetler ushın paydalanıladı; haqıyqıy energiya shıg`ınları- janılg`ı sarplanıwdı, mashinalardın` mu`mkin bolg`an jeliniwin, agregatlardın` o`nimdarlıg`ın h.t.b. anıqlaw ushın; nominal energiya shıg`ınları- talap etiletug`ın energiyalıq qurallardın` sanın anıqlaw ushın; normativlik energiya shıg`ınları- agregatlardın` jumıs islewinde, olardın` islep shıg`ıwın ha`m janılg`ı sarplawların normalastırıw maqseti ushın. |
