2. Деталнинг хизмат вазифаси 5

2. Деталнинг хизмат вазифаси

Редуктор – электродвигателдан келаётган айланма ҳаракатни маълум миқдорда тезлатиб ёки секинлаштириб машина қисмларига етказиб берувчи йиғма бирикма ҳисобланади.
Умумий ҳолда қопқоқ детали айланма ҳарактланишга мўлжалланган деталларни маълум бир ўқда ва йўкалишда ушлаб туриш, уларни ташқи мухит тасиридан асраб, ўз вақтида йиғма бирикманинг ички қисмларини ташқарига ноўрин чиқиб кетмаслигини таъминлайди.
Берилган “қопқоқ” детали кулранг чўян СЧ 15-32 материалидан ГОСТ 1412 – 85 бўйича тайёрланади.
Кулранг чўян СЧ 15 – 32 материалидан машинасозлик ишлаб чиқариш саноатида асосан тана, қопқоқ ричаг, дастак ва шу туридаги қўйиш усули билан олинадиган деталлар тайёрланиши мумкин.
Кулранг чўян СЧ 15 – 32 материалининг ўртача кимёвий таркиби қуйидагича (ўлчамлар % ларда).
1 – жадвал.

C	Si	Mn	S	P	Ni
3.2 – 3.5	2 – 2.4	0.7 – 1.1	дан кам эмас
			0.15	0.4	0.5

Металл асоснинг хоссалари эса пўлат хоссаларига яқин. Шунинг учун чўянларни жуда қўпол ва кўп нуқсонларга эга бўлган пўлатлар деб қараш мумкин. Графитнинг механик хоссалари паст бўлгани учун у қотишманинг механик хоссаларини хам пасайтиради. Ундан ташқари графит, асосан ажралиш юзаларида йиғилади. Натижада қотишма мўрт бўлиб услади. Чўянда графит қанча кам, унинг ўлчами қанча кичик бўлса, хоссалар шунча юқори бўлади. Чўяннинг сиқилишдаги мустахкамлиги ва қаттиқлигига графит унча таъсир қилмайди. Графит қотишмадаги қўпол нуқсон деб қаралса, ички кучланишлар ана шу нуқсон атрофида йиғилади. Графит сирпанишни осонлаштирадиган юпқа қатлам ҳосил қилганлиги учун қуруқ – мойсиз шаройтда ишлайдиган ишқаланиш жуфтларини чўянлардан тайёрлаш яхши натижа беради. Чўян таркибидаги углероднинг соф графит ҳолида бўлиши кесиб ишлашни осонлаштиради.
Кулранг чўян СЧ 15 – 32 материалининг ўртача механик хоссалари.
2 – жадвал.

Мустахкамлик чегараси кг/мм^2			НВ
Чўзилишда	Букилишда	Қисилган
15	32	65		190

Ишлаш шароитидан келиб чиққан ҳолда кулранг чўян СЧ 15 – 32 материалини кулранг чўян СЧ 12, СЧ 18 каби метериаллар билан ўрин алмаштириш мумкин.