2 G’. O. Mamajanov

3-tajriba 
Xloroformni haydash usuli bilan tozalash 
Sig‗imi 100 ml bo‘lgan yumaloq tubli haydash kolbasiga 50 ml texnik 

---

22
xloroform solib, unga g'ovak g‗ishtningbir nechabo‗lakchasi tashlanadi va kolbaning 
og'zi termometr o‗matilgan probirka bilan berkitiladi. So‗ngra kolbani suv 
hammomiga joylashtirib, shtativga o‗matiladi va kolba nayi probka yordamida 
sovitgichga tutashtiriladi. Libix sovitgichining uchiga egik forshtos kiydiriladi va 
forshtosning bir uchi yig‗gich kolbaga tushirib qo‗yiladi. 
Suv hammomida suv qizigach, hosil boMayotgan xloroform bug‗lari asta-sekin 
yuqori ko‗tarila boshlaydi va kolbaning nayi orqali Libix sovitgichiga o‗tib 
kondensatlanadi. Tajribada 60 - 62°C orasida haydalgan toza xloroform yig‗ib 
olinadi. 
4-tajriba 
Benzol va ksilol aralashmasini fraksiyalab haydash usuli bilan ajratish 
Sig‗imi 100 ml bo‗lgan yumaloq tubli haydash kolbasiga (17-rasm) 25 ml 
benzol (qaynash harorati 80 °C) va 25 ml ksilol (p-, m-, o- izomerlaming qaynash 
haroratiga mos ravishda 138 °C, 139 °C, 144 °C) quyib aralashmaga bir nechachinni 
bo‗lakchasi solinadi. So‗ngra haydash kolbasi deflgmator orqali sovitgichga 
tutashtiriladi va gorelka alangasida asbestlangan to‗r ustida qizdiriladi. 
Harorat 80 °C ga yetgach, kolbadagi suyuqlik sekundiga bir tomchidan 
haydaladigan darajada qizdiriladi. 
Haydash jarayonidauchtayig‗gich idisholib, birinchisiga 80 - 100 °C da 
haydaladigan fraksiya, ikkinchisiga 100 - 120 °C da qaynaydigan fraksiya, 
uchinchisiga esa 120 - 140 °C da qaynaydigan fraksiyayig‗iladi. Birinchi fraksiya 
asosan ksiloldan, ikkinchi fraksiya esa benzol va ksilol aralash-masidan iborat 
bo‗ladi. 

---

23