2 G’. O. Mamajanov

 
 
SULFOLASH i-toluolsulfokislota natriyli tuzining sintezi 
Tik o'matilgan sovitgichga ulangan sig‗imi 200 ml li, tubi yumaloq kolbaga 
toluol solib, unga oMchab olingan sulfat kislotadan ajratish voronkasi orqali 
tomchilatib qo‗shiladi. So‗ngra aralashmaga sopol yoki chinnining bir necha 
boMakchasidan solinib, asbestlangan to‗r ustida qaynaguncha qizdiriladi (25-rasm). 

---

36
Qizdirish jarayonida kolbadagi mahsulotni tinmay aralashtirib turish lozim. Toluol 
qaynab chiqqach, alanga kamaytirilib, toluol kuchsiz qaynatib qo‗yiladi. Bunda har 
ikki-uch daqiqadasuyuqlik qatlamlari aralashtirilib turiladi. 
Bir soatdan so‗ng toluol qatlami qariyb yo‗qoladi va sovitgichdan faqat goh-
goh kondensat tomchi lari oqib tushib turadi (bu-reaksiya oxirlagani alomatidir). 
Shundan keyin issiq aralashma 100 ml 
suvi bor stakanga quyiladi va kolbani ozroq 
suv bilan chayiladi (agar reaksion aralashma 
kristallana boshlasa, uni qizdirish lozim) va 
asosiy eritma qo‗shiladi. Olingan kislotali 
eritma 15 g natriy bikarbonat bilan qisman 
neytrallanadi, 40 g NaCl qo‗shiladi va 
aralashma qaynaguncha qizdiriladi. Agar tuz 
to‗ liq erib ketmasa, u to‘liq eriguncha suv 
qo'shib qizdiriladi. So‗ngra eritma filtrlanadi 
va muzli suv bilan sovitiladi. Bunda hosil 
bo‘lgan toluolsulfokislota natriyli tuzining 
kristallari 
Byuxner 
voronkasida 
suzib 
olinadi. Stakan devorchalarida yopishib 
qolgan kristallar filtrat portsiyasi bilan yuvib 
tushiriladi. 
Shundan keyin filtrdagi kristallar 20 ml natriy xloridning to‗ymgan eritmasi 
bilan yuviladi, filtr qog‗oz orasiga olib siqiladi va quritiladi. Olingan mahsulot 17 g. 

---

37