2 G’. O. Mamajanov


Download 272.1 Kb.
Pdf ko'rish
bet16/23
Sana28.10.2023
Hajmi272.1 Kb.
#1729388
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   23
Bog'liq
2 G’. O. Mamajanov

 
12-tajriba Oltingugurtni aniqlash 
R e a k t i v l a r : sulfanil kislota, natriy metali, qo‗rg‗oshin atsetat eritmasi, 
natriy nitroprussidning 1 % li eritmasi, xlorid kislotaning 8% li eritmasi. 
1.0,2 g sulfanil kislota natriy metalini qo‗shib qizdirish orqali parchalanadi va 
azotni aniqlashdako‗rsatilganidek, oxirigacha reaksiyaga kirib ulgurmagan natriy 
metalini yo‗qotish uchun probirkaga 2-3 tomchi etil spirti qo‗shiladi. Vodorod ajralib 
chiqishi tugagach, probirkadagi mahsulot ozgina suvda eritiladi va erimaydigan 


28
qoldiqlardan tozalanadi. Olingan filtrat uch qismga bo‗linadi va oltingugurt borligi 
uch xil usul bilan aniqlanadi. 
Filtratning bir qismiga ozgina xlorid kislota qo‗shiladi, agar eritmada 
oltingugurt bo'lsa, vodorod sulfidning o‗ziga xos hidi seziladi: 
modda (S) + Na —-> Na
2
S.... 
Na
2
S + 2HC1 -> 2NaCl + H,St 
Filtratning ikkinchi qismiga oz miqdorda qo‗rg‗oshin atsetat va xlorid kislota 
qo‗shilgandaqoracho‗kma yoki qo‗ng‗irrangdagi loyqa hosil bo‘lishi ham 
tekshirilayotgan moddada oltingugurt borligini bildiradi: 
Na
2
S + (CH, - COO)
2
Pb -> J, PbS+2CH
3
COONa 
Filtratning uchinchi qismiga natriy nitroprussid eritmasidan bir necha tomchi 
qo‗shilsa, oltingugurt borligida kompleks birikma hosil bo‗ladi va eritma qizg‗ish-
binafsha rangga bo‗yaladi: 
Na
2
[Fe(CN)
5
NO] + Na,S -> Na
4
[Fe(CN)
5
(NO)S] 
 
13-tajriba 
Xlorni aniqlash 
R e a k t i v l a r : xloroform, mis sim, kumush nitratning 1% li eritmasi, etil 
spirti, natriy metali 
Organik birikmalar tarkibida galogen birligini odatdagi analitik usullar bilan 
topib bo‗lmaydi. Chunki ular molekulasida galogen uglerod atomlari bilan kovalent 
bog‗ lar oqali bog‗ langan. Galogenlami aniqlash uchun organik birikma molekulasini 
parchalash va galogenni anorganik birikma holida ajrtib olish kerak. Bu esa har xil 
usullar bilan amalga oshiriladi. Organik birikmalardagi xlomi aniqlashni xloroform 
misolida ko‗rib chiqamiz. 
B e y l s h t e y n r e a k s i y a s i . Tajriba o‗tkazish uchun mis simning uchi 
halqa shaklida bukiladi va gorelka alangasiga tutiladi, sim sirtidagi miss tuzlari 
alangani ko‗k yashil rangga bo‗yaydi. Sim shu rang yo‗qolguncha qizdiriladi, bunda 
sim sirtidagi mis (II)-oksid hosil bo‗lib, uning bug‗lari gorelka alangasini chiroyli 
yashil ranga bo‗yaydi. 
G a l o g e n n i A . S t e p a n o v u s u l i b i l a n a n i q l a s h . Quruq 
probirkaga 2 - 3 ml etil spirt 2-3 tomchi xloroform solib, aralashmaga natriy 
metalining kichik boMakchasi qo‗shiladi. Shu zaxotiyoq shiddatli ravishda vodorod 
ajralib chiqa boshlaydi. Vodorodning ajralib chiqishi tugagach, reaksion aralashmaga 
suv qo‗ shib eritiladi va nitrat kislota tomizib kislotali muhit hosil qilinadi. Hosil 
bo‗lgan eritmaga kumush nitrat eritmasi qo‗shilsa, kumush xloridning nitrat kislotada 
erimaydigan, ammiakda yaxshi eriydigan oq cho‗kmasi hosil bo‗ladi: 
C
2
H
5
OH + Na C
2
H
5
ONa + H CHCL+ 6H -> 3HC1 + CH, 
C
2
H
5
ONa + HCI -> C
2
H
5
OH + NaCl NaCl + AgN0
3
i AgCl + NaN0
3


29
G a l o g e n n i o r g a n i k m o d d a n i y o n d i r i s h y o ‗ l i b i l a n
aniq1ash. Filtr qog'oz tasmasi xloroform bilan hoMIanadi va to‗nkarilgan stakan 
tagidayoqiladi. Qog‗oz yonib bo‗lgach, stakan devorlarida suvning shudringsimon 
tomchilari hosil bo'ladi. Stakan to‗g‗ri qo'yilib, unga bir tomchi kumush nitrat 
eritmasi tomiziladi. Loyqa yoki suzmasimon oq cho‗kma hosil bo‗lishi xloroformda 
galogen borligini ko‗rsatadi: 
CHC1
3
+
O
-U-
CO
2
+
H
2
O
+
HC1 
CHC1
3
+ AgNO
3
-> I AgCl + HNO
3

Download 272.1 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   23




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling