2 Ишмуродов С. Т. “Бизнес асослари”

 
8.2. Бизнес фаолиятида солиқлар ва уларнинг аҳамияти. 
Барча мулк шаклларидан қатъий назар бизнес фаолиятилар 
Ўзбекистон Республикасининг «Бизнес фаолиятилар, бирлашмалар ва 
ташкилотлардан олинадиган солиқлар тўғрисидаги»ги қонунга ва 
Вазирлар Махкамасининг «Халк истеъмоли моллари ишлаб чиқаришни 
рағбатлантириш 
мақсадида 
солиқ 
тизимини 
такомиллаштириш 
тўғрисида»ги қарори мувофиқ давлат ва махалий бюджетларга 
тўланадиган солиқлар тарзидаги даромадлар манбалари белгилаб 
берилган. Бу солиқларни жорий этишдан кузланган мақсад давлат 
ижтимоий 
кафолатларининг 
тадбиркорлик 
фаолиятини 
тартибга 
солишдан, табиий бойликлардан тежаб-тергаб фойдаланишни ва атроф 
мухитни мухофаза этишни рағбатлантириш иборатдир. 
Белгилаш усулига кура солиқлар бевосита ва билвосита солиқларга 
бўлинади. Бевоситалари жумласига қуйидагилар киради: даромад солиғи, 
фойдадан олинадиган солиқ, ресурс тўловлари, мол-мулкка солинадиган 
солиқлар. Билвосита солиқлар хўжалик ишлари, молиявий муомалалардан 
келиб чиқадиган (қўшимча кийматга солинадиган солиқ, акциз солиқлари, 
божхона тўловлари, қимматли қоғозлар билан қилинган ишлардан 
олинадиган солиқ). 
1. Солиқ солиш объекти, Бизнес фаолиятининг ҳисобот давридаги ялпи 
даромади бўлиб ҳисобланади. 
Солиқ солиш базаси бўлиб, солиқ тўловчи деб ҳисобланган Бизнес 
фаолиятиларга 
солиқ 
солиш 
мақсадларида 
моддий 
ва 
унга 
тенглаштирилган узга харажатлар, шунингдек мажбурий тўловлар 
ҳисобланади. 
Тадбиркор бизнес фаолиятилардан ҳисоблаб чиқилган солиқ солиш 
базасига мувофиқ солиқ ставкалари қуйидаги тарзда белгиланади: 
1. 
Мулкчиликнинг 
барча 
шаклдаги 
бизнес 
фаолиятиларининг 
даромадларига 17 фоиз фойда солиғи тўловчилар 36 фоиз ставка бўйича 

---

88 
солиқ солинади; 
Бизнес фаолиятида солиқлар ва уларнинг аҳамияти. 
2. Видеосалонлар, ким ошдии савдолари, казинолар, пул ютуги чиқадиган 
уйин автоматлари, давлатга қарашли бўлмаган идоралар утказадиган 
лотерея уйинларидан ва оммавий концерт томоша тадбирлари ўтказишдан 
олинадиган даромадларга 60 фоиз ставка бўйича солиқ солинади; 
3. Чет эл капиталининг улуши устав фондининг 30 фоизидан камини 
ташкил этган қўшма Бизнес фаолиятиларнинг даромадларига устав
фондида чет эл капиталининг улуши 30 фоиздан кўп бўлган Бизнес 
фаолиятиларнинг, шунингдек чет эл бизнес фаолиятиларнинг, улар 
филиалларининг, 
ваколатхоналарининг 
ва 
шуъба 
Бизнес 
фаолиятиларининг даромадларига эса 10 фоиз ставка бўйича солинади; 
Устав фондида чет эл капитали бўлган қўшма бизнес фаолиятилар 
хорижий катнашчиларининг даромадлари чет элга утказилаетганда, 
башарти, Ўзбекистон Республикасининг халқаро шартномаларида узга 
тартиб белгиланмаган бўлса, уларга 15 фоиз хажмда солиқ солиниши 
белгиланган. 
Даромадлар чет элга утказилаетганда солиқ тўловининг суммаси 
утказилаётган даромад валютасида туланади. 
4.Бизнес фаолиятининг акциялар бўйича олинган дивидендлардан 
тушадиган даромадига ҳамда узга Бизнес фаолиятиларнинг устав фондига 
киритилган капиталдан олган бошқа даромадларига 15 фоиз ставка 
тартиблари белгиланган. 
5. Бизнес фаолиятиларининг даромадлилик даражасига кура ялпи 
даромаддан табақалаштирилган ставкалар бўйича солиқ Вазирлар 
Махкамасининг «Савдо, бизнес фаолиятилари ва ташкилотларига солиқ 
солишдаги айрим ўзгаришлар тўғрисидаги»ги қарорида курсатилган.