2 Ишмуродов С. Т. “Бизнес асослари”

Рақобат ютуғи таҳлили-рақобат ютуғи таҳлилида бозордаги 
улуш, махсулот сифати, маркетинг учун харажатлар, бизнес фаолияти 
катталиги (размер), бозордаги улуш ва НИОКР харажатлари каби омиллар 
таҳлил қилинади. 
Рентабелликка таъсир этувчи мухим омил бўлиб, бозор улуши 
ҳисобланади. Сон жиҳатдан бу курсаткичнинг боғлиқлиги шундан 
иборатки, бозор улушини хар 10% га усиш учун рентабеллик 3,5 % усади. 
Фойдага таъсир этувчи иккинчи омил бўлиб махсулот сифати 
ҳисобланади. Тадқиқотлар кўрсатадики, юқори сифат- бозорда юқори 
улушни 
сақлаш 
учун 
ишончли 
кафолатдир. 
Махсулотни 
дифференциацияси (турли хил) ва юқори сифатли махсулотни бозорда 
юқори улушига эга бўлишининг энг оптимал вариантлари бўлиб 

---

56 
ҳисобланади. Бу икки курсаткич бозордаги улуш ва махсулот сифати бир-
бири билан ўзаро узвий боғлиқ бўлиб, бирини бири тулдиради. 
Рентабеллик умумий сотиш ҳажмидаги маркетинг учун харажатлар 
улуши ва махсулот сифатининг ўзаро таъсирига боғлиқдир. Махсулоти 
юқори сифатли бўлиши марктеинг учун сарф харажатлар минимал бўлса 
хам.(оборотга нисабатан 6% тартибида) юқори фойда олишни 
кафолатлайди. 
5.2. Бизнес фаолиятини режалаштириш усуллари. 
Ҳар қандай Бизнес фаолияти ўзини фаолият йўналишидан қатъий 
назар режалаштириш билан шуғулланиш керак. 
Режалаштириш деганда бизнес фаолиятини аниқ келажакдаги 
мақсадини аниқлаш, уларни амалга ошириш усулларини таҳлили ва 
ресурслар билан таъминоти тушунилади. 
Тадбиркор фаолиятини режалаштириш кўпгина афзалликларга эга: 
 у рахбар ва мутаххасисларни доимо келажак учун фикрлашга 
рағбатлантиради; 
 режаларни ишлаб чиқариш ва бажариш жараёнида бизнес фаолияти 
томонидан килинаётган ишларни аниқ мувофиқлаштириш амалга 
оширилади; 
 у ташкилот ўз вазифаларини аниқ белгилашга мажбур қилади; 
 режалштириш ташкилотларни тусатдан бўладиган ўзгаришларга тайёр 
қилади, мансабдор шахслар вазифаларини, ўзаро муносабатларини 
кўргазмали равишда намоён қилади. 
Ф. Котлернинг фикрича, истиқболни режалаштириш бу фирмалар 
мақсадлари, унинг маркетинг соҳасидаги потенциал имкониятларни ва 
имконлар орасидаги стратегик мувофиқларни қўллашни таққословчи
бошқарув жараёнидир. 
Янги қонун чиқарувчи хужжатларди кўрсатиб ўтилганки, бизнес 
фаолияти ўз фаолиятини мустақил холда режалаштиради ва ривожланиш
истиқболларини ишлаб чиқариш махсулотлар, ишлар, хизматларга эхтиёж 
ва бизнес фаолияти ишлаб чиқариш ва ижтимоий ривожланишни 
таъминлаш зарурияти, унинг ходимлари шахсий даромадларни ошиши 
келиб чиққан холда белгилайди. Тадбиркорлик фаолиятини олиб борувчи 
бизнес фаолияти режани ишлаб чиқишда қуйидагиларга эътибор 
беришлари керак: