2 laboratoriya ishi

Kimyoviy muvozanat siljishiga moddalar konsentrasiyasining ta’siri. Agar ammiak hosil bo`lishi reaksiyasida (muvozanatda turgan) daslabki moddalardan N<sub>2</sub> (yoki H<sub>2</sub>) ning konsentrasiyasini oshirsak massalar ta’siri qonuniga ko‘ra
V<sub>to‘g`ri</sub> = K_{to‘g`ri</sub> [N<sub>2</sub>]*[H<sub>2</sub>]<sup>3</sup>
ifodaga muvofiq to‘g‘ri reaksiya tezligi ortishiga olib keladi. Bunda sistemada N<sub>2</sub> va H<sub>2</sub> ning miqdori kamaya boshlaydi. NH<sub>3</sub> miqdori muvozanat holatidagiga nisbatan ortadi. Reaksion aralashmada NH<sub>3</sub> miqdorining ortishi o‘z navbatida teskari reaksiya
NH<sub>3</sub> N<sub>2</sub> + 3H<sub>2</sub>
tezligi V<sub>tekari</sub> ortishiga sabab bo‘ladi va ma’lum vaqtdan so‘ng sistemada yangi muvozanat holati qaror topadi. Bu muvozanatda turgan sistemada yana N<sub>2</sub> (yoki H<sub>2</sub> )ning miqdorini oshirsak yana xuddi yuqoridagi singari holat qaytariladi. Kimyoviy muvozanat o‘ng tomonga siljiydi (V<sub>to‘g`ri} > V_teskari) va yana qaytadan muvozanat qaror topadi (V_teskari = V_{to‘g`ri</sub>).
Agar sistemada reaksiya mahsuloti NH<sub>3</sub> ning miqdori oshirilsa, muvozanat teskariga - chapga siljiydi (V<sub>to‘g`ri} < V_teskari) va yana qaytadan muvozanat qaror topadi.
Umuman, muvozanatda turgan sistemada daslabki moddalar konsentrasiyasining ortishi bu moddalar miqdorini kamaytiruvchi reaksiya tezligi ortishi (V_{to‘g`ri</sub> > V<sub>teskari</sub>) ga olib keladi, muvozanat o‘ngga, ya’ni reaksiya mahsulotlari miqdori ortishi tomonga siljiydi.
Reaksiya mahsulotlaridan birining miqdorini ortishi, shu mahsulot miqdorini kamaytiruvchi reaksiya, ya’ni daslabki moddalar hosil bo‘lish reaksiyasi (V<sub>to‘g`ri} < V_teskari) tezligi ortishiga, muvozanatning chapga siljishiga olib keladi.


Mavzuga oid tajriba ishlari

Ishning maqsadi: Kimyoviy kinetika haqidagi tushunchalarni o‘zlashtirish, kimyoviy reaksiyalarning tezligini, unga turli omillarning ta’sirini, kimyoviy muvozanat va uning siljishini o‘rganish.

Reaktivlar: distillangan suv, natriy xlorid (oq kristall modda), temir (III) - xlorid (qizg‘ish qo‘ng‘ir rangli eritma), kaliy radonid (rangsiz eritma), ammoniy radonid (rangsiz eritma), natriy tiosulfat (rangsiz eritma), sulfat kislota (rangsiz eritma), 10%li xlorid kislota (rangsiz eritma), mis (II)- sulfat eritmasi, nitrat kislota eritmasi, marganes (II)- nitrat eritmasi, kumush nitrat eritmasi, ammoniy nitrat tuzi, temir (III)- xlorid tuzi, kaliy dixromat tuzi, vodorod peroksid eritmasi, marganes (IV)- oksid, qo‘rg‘shin (IV)- oksid, oltingugurt (IV)- oksid gazi, gliserin, bariy xlorid eritmasi, oksalat kislotaning 5% li eritmasi, kaliy permanganat eritmasi, marganes (II)- sulfat eritmasi, sirka kislotasi, rux bo‘lakchalari, qo‘rg‘oshin (II) - nitrat tuzi, kaliy yodid tuzi, rux va temir kukuni, temir qirindisi,rux granulalari. Indikatorlar- neytral lakmus (siyoh rang eritma), fenolftalein (rangsiz eritma), metiloranj (sarg‘ish eritma), universal indikator va lakmus qog‘ozlari.