2-Ma’ruza. Kartashunoslikning tarifi, tarmoqlarga bo‘linishi, boshqa fanlar bilan aloqasi va asosiy ilmiy-amaliy vazifalari. Xaritalarning ilmiy va amaliy ahamiyati

bo'lib, uning vazifasi geografik kartalarning mohiyati, ularni elementlari va 
xususiyatlarini har tomonlama o'rganish, ulardan amalda foydalanish hamda 
kartografiyaning rivojlanish tarixini o'rganishdan iborat. Ba’zi vaqtda 
kartashunoslikni «Karla haqidagi ta’limot» deb ham ataydilar. Kartashunoslik 
bunday keyingi hamma kartografik fanlarni o'rganish uchun asos hisoblanadi. 
Kartografiya falsafiy, tabiiy va texnik fanlar majmui (kompleksi) bilan bog'liq. 
Ayniqsa, u geodeziya, topografiya va geografiya fanlari bilan uzviy bog‘langan. 
Mazkur fanlar kartalarda real borliqni voqelikni aniq va ishonchli tasvirlash 
imkonini beradi. 
Kartografiyaning asosiy ilmiy va amaliy vazifalari Respublikamizda 
quyidagilardan iborat: 
0‘zbekiston Respublikasining butun hududini va uning alohida regionlarini 
mavzuli hamda kompleks kartaga olishning 2020-yilgacha bo'lgan yagona dasturini 
ishlab chiqish va uni izchil amalga oshirish; 

---

— 
kartografiyaga oid ishlaming bajarilishida iqtisodiy tarmoqlarining joriy va 
istiqboldagi ehtiyojlarini o‘rganish, bu ishlaming yo‘lga qo‘yilishini tashkil etish, 
nazorat qilish, samaradorligini oshirish va h.k.; 
— 
kartografiyaning ustuvor masalalariga oid nazariy, amaliy va uslubiy ishlarga 
etarli e’tibor berish hamda bu muammolar bilan shug‘ullanadigan barcha tashkilotlar 
va mutaxassislar orasidagi o‘zaro hamkorlikni yo‘lga qo‘yish, ularning turli 
darajadagi ilmiy-amaliy anjumanlarda faol ishtirok etishlarini ta’minlash; 
— 
aerokosmofotosyomka materiallari asosida tabiiy resurslar va boshqa sotsial-
iqtisodiy shart-sharoitlami tadqiq etish va ulami kartaga olishni jadallashtirish; 
— 
ilmiy tadqiqot ishlarining moddiy texnik bazasini zamonaviy ilg‘or 
texnologiya bilan yangilash va mazkur soha mutaxassislarini muayyan to'lovli 
shartnomalar asosida jahon andozalari darajasida tayyorlashni yo‘lga qo‘yish; 
— 
kartografik va aerokosmik tadqiqot uslublariga oid monografiyalarni, 
darsliklami, ilmiy-uslubiy ko'rsatmalar va qo‘llanmalami aniq reja doirasida 
tayyorlash va ulami etarli miqdorda chop ettirish; 
— 
o‘quv karta va atlasiarining mavzusi va mazmunini bugungi kun talablari 
darajasiga ko‘tarish va ulaminig yangi namunaviy dasturlar va darsliklarga 
muvofiqligini ta’minlash; 
— 
karta va atlaslarda ko‘rsatiladigan ma’lumotlaming to‘liqligiga erishish va 
ulami ikkinchi darajali ortiqcha tafsilotlar bilan to‘ldirib yuborishdan xoli qilish; 
— 
karta va atlaslarni mazmuni, masshtabi, proyeksiyasi, shartli belgilari bo‘yicha 
bir-biriga bog‘liq, bir butun tizim shaklida chiqarish; 
— 
kartalarni estetik jihozlashni takomillashtirish va ulardan dars jarayonida, 
sayohatlarda, safarlarda foydalanish xususiyatlarini e’tiborga olib chop etish va 
boshqalar; 
— 
kartografiyaning dolzarb va bundan keyingi nazariy va uslubiy masalalar 
yechimini izlash, ayniqsa geografik bog‘liqlik va qonuniyatlarni bilish vositasi 
sifatida kartaning yangi imkoniyatlarini aniqlash (ochish) bilan bogriiq tadqiqotlarni 
chuqurlashtirish, kartalami tahlil qilish usullarini kengaytirish va ulardan ilmiy 
tadqiqot ishlarini olib borishda, iqtisodiyotda boshqarish va rejalashtirishda 
foydalanish; 
— 
kartalarni tayyorlashning yangi, ancha takomillashgan usullarini ishlab 
chiqarish. Davlat miqyosida kartografik ishlab chiqarishga kartalami uncha katta 
bo‘lmagan tirajlarda nashr qilishni tezlatadigan va uncha qimmat bo‘lmagan 
texnologik sxemalarni va texnik vositalarni joriy etish; 
— 
kartalarning ayrim turlarini qisqa fursatda yaratishning avtomatik usullarini 
izlash, yangi kartalarni yaratish maqsadida ma’lumotlarni olish, saqlash va qayta 
ishlash hamda doimiy bo‘ladigan jarayon
— 
kartalarni yangilab turish uchun bu ma’lumotlardan foydalanish; 

---

— 
tabiiy, aholi va xo‘jalik kartalarini tuzish uchun har xil uchuvchi apparatlarda 
bajarilgan 
suratlardan 
foydalanish. 
Insonning 
kosmik 
fazoni 
jadal 
o
!
zlashtirayotganligini hisobga olib, Oy va sayyoralarning kartalarini yaratish 
masalalarining yechimini topish; 
— 
joriy maqsadlar uchun keng foydalaniladigan, voqea va hodisalarning 
rivojlanishini aks ettiradigan, kartalarning o‘ziga xos (dinamik) turlarini yaratish va 
ko'paytirish metodlarini ishlab chiqish; 
— 
mamlakatda mavzuli va kompleksli kartaga olishni bundan keyin ham 
takomillashtirish; davlat ilmiy — ma’lumotnomali kartalarining yagona tizimini 
(seriyasini) yaratish rejalarini ishlab chiqish va ularni izchil amalga oshirish; butun 
mamlakatning, 
Qoraqalpog‘iston Respublikasining, alohida viloyatlaming 
kompleks atlaslarini yaratish, iqtisodiyotni va madaniyatni rivojlantirishni 
rejalashtirish uchun zarur bo'lgan tizim kartalarini tayyoriash; o‘rta umumta’lim 
muassasalari va oliy o‘quv yurtlari uchun yagona dastur asosida ekologiya va tarix 
fanlari bo‘yicha o‘quv karta va atlaslarning yagona tizimini yaratish va nashr qilish 
va h.k. 
— Respublikamizning Milliy atlasini yaratish. 
Kartografik ishlarni yaxshilash, kartografik asarlarni yaratishni tezlatish va ularni 
ilmiy asosda qat’iy reja asosida bosqichma-bosqich amalga oshirish uchun bu 
ishlarni atnaliy koordinasiya qilish lozim.