2-ma’ruza. Mavzu: Metrologiya bo‘yicha umumiy ma’lumotlar. Reja

4. Sinovlar o‘tkazish va unga bog‘lik umumiy talablar.

Ulchash vositalari va sinov usullari standartlarda bayon etilishi lozim. Sinov uslubiyatida ulchash vositalarining tayyorlash va sinovdan o‘tkazish tartibi, sinovga takdim etuvchi namunalar soni, qabul qilish, topshirish, davriy va umumlashgan sinovlar vaqtidagi texnikaviy talablar ro‘yhati. Sinov natijalarining ijobiy mezonlari belgilanishi lozim.

Sinov usullarida aniqlash lozim bulgan bosqichlar:

• 
  Namunalarni tayyorlash tartibi, sinaluvchi namunalar miqdori;
  
• 
  Namunaviy o‘lchash vositalari, sinov uskunalari, ularning aniq metrologik tavsiflari;
  
• 
  Sinovlarga tayyorlanish tartibi;
  
• 
  Sinov o‘tkazish ketma ketligi;
  
• 
  Sinov natijalariga ishlov berish.
  

Mahsulotni sinash va uning sifatini nazorat qilishda asosiy atamalar qatoriga sinovlar, ularning sharoitlari, turi, toifasi, ob’ekti, sinovlar uchun namuna, sinovlar hajmi, dasturi, usuli, uslubi, vositasi, uskunalari, tizimi, sinov natijalarini aniqligi, sinov natijalarining qaytaruvchanligi sinov ma’lumotlari, natijasi, bayonnomasi va nazorat (tekshiruv) va boshqalar kiradi.
Sinovlar – sinov ob’ektining ishlashida, modellashda va ularga ko‘rsatilayotgan ta’sir natijasida xossalarini miqdoriy va sifat tavsiflarini amaliy aniqlash.
Sinov sharoitlari - Sinovlar jarayonida ob’ektlarning ishlashiga ta’sir etuvchi omillar majmui.
Sinovlar turi – Sinoalarning muayyan alomati bo‘yicha tasodifiy guruhlanish.
Sinovlar toifasi - sinovlarni o‘tkazishning tashkiliy belgisini ifodalovchi va ob’ektning umumiy baholash natijasida qarorlar qabul qilish bilan tavsiflanadigan sinovlar turi:
Sinov ob’ektiga - jarayon, xizmat va mahsulotlar kirib, sinaladigan mahsulotning sifati tushuniladi.
Sinovlar hajmi - ob’ektlarning va sinov turlarining miqdori, shuningdek sinovlarning davom etish umumiy vaqtini tavsiflovchi sinovlar ko‘rsatkichi.
Sinovlar dasturi – sinovlar ob’ekti, ularning maqsadi, xillari, ketma-ketligi va o‘tkaziladigan tajribalarning hajmi, tartibi, sharoiti, sinovlar o‘tkazish joyi, muddati va bajarilish shartlari bulgan tashkiliy - uslubiy hujjat.
Sinovlar usuli – Sinovlarning muayyan tartiblari, qoidalari.
Sinovlar uslubi – Sinov usullarini, vositasini va sharoitini, sinov uchun namunaligini, ma’lumotlarni berish shakillarini va baholash aniqligini sinab, natijalarning ishonchliligini, xavfsizlik tadbirlariga, atrof – muhitni asrashga oid talablarni o‘z ichiga olgan tashkiliy uslubiy hujjat.
Sinov tizimi – tegishli me’yoriy hujjatlarda belgilangan qoidalar asosida sinovlar vositalarining, bajaruvchilarning va sinovlar ob’ektining o‘zaro birgalikdagi harakati.
Sinov natijasi – ob’ektni belgilangan talablarga muvofiqligini baholash, sinash jarayonida ob’ektning ishlatilishidagi sifati taxlilining yakunlari.
Sinov natijalarining qaytuvchanligi – ob’ekt buyicha takroriy sinovlar natijalarining o‘zaro yaqinligini aniqlovchi sinov natijalarining tavsifi.
Sinov bayonnomasi - ob’ekt sinovlari haqida kerakli ma’lumotlarni, unda qullaniladigan usullar, vositalar, sinov sharoitlari, sinov natijalari va ular haqidagi xulosalarni o‘z ichiga oluvchi belgilangan tartibda rasmiylashtirilgan hujjat.
Davriy sinovlar – me’yoriy hujjatlarda belgilangan hajmda va muddatda mahsulot sifatining turg‘unligini nazorat qilish va uni ishlab chiqarish imkoniyatini davom ettirish maqsadida ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarni tekshirish sinovlari.