2 маъруза:Ўзгармас ток занжирлари ва уларнинг элементлари. Электр занжирларининг иш режимлари. Ом ва кирхгоф қонунлари

=
=
Sm (simens)
 
Elektr zanjirlarning asosiy qonunlari.
Om qonuni.
Om qonuni elektr zanjirdagi tok, kuchlanish va zanjir qarshiligi o'zaro qanday bog'langanligini ifodalovchi qonundir. Unga asosan, zanjirning biror qismidan (uchastkasidan) o'tadigan tok,
shu
qismdagi kuchlanishga to'g'ri proportsional qarshiligiga teskari proportsional, ya'ni;
I =
(U= IR; R
=
)
Kirxgof qonunlari
Kirxgof qonunlari elektr zanjirlarni hisoblashda va ularning ish rejimini aniqlovchi qonunlardir. Murakkab elektr zanjirlarda elementlar, manba ketma-ket tarmoq hosil qilishi mumkin. Uchta va undan ortiq tarmoqlar birlashgan nuqta tugun (uzel) deb ataladi. Yopiq elektr zanjir hosil qiluvchi tarmoqlar yig'indisi kontur deb ataladi. (masalan, ABDA,
BDCB, CDFC)
Kirxgofning birinchi konuni.
Elektr zanjir tugunidagi toklarning algebraik yig'indisi nolga tengdir, ya'ni;
= 0
Masalan ; B tugun uchun; I1 + I2 – I3 = 0 I1 + I2 = I3
С tugun uchun; I3 + I4 – I5 = 0 yoki I3 + I4 = I5
D tugun ucun; I6 = I2 + I4 + I7 yoki –I6 + I2 + I4 + I7 = 0
Kirxgofning ikkinchi qonuni
Elektr zanjir konturidagi elektr manbalarining algebraik yig'indisi shu kontur qarshiliklaridagi kuchlanishlar pasayishlarining algebraik yig'indisiga teng, ya'ni
;
=
Masalan ABD kontur uchun
;
E1 – E2 = I1 * r1 – I2 * r2 + I7 * r9
Elektr zanjirlarning ish rejimlari (holatlari)
Elektr zanjiri iste'molchining qarshiligiga bog'liq holda turli rejimlarda ishlashlari mumkin.
Nominal, salt ishlash, qisqa tutashuv. Har bir holat bilan qisqacha tanishib chiqamiz.
1. Elektr zanjirning nominal ish rejimi- bu shunday ish rejimki, bunda zanjir elementlari (apparatlar, dvigatellar, o'lchov asboblar, o'lchovchi simlar) ular ishlab chiqaruvchilar tomonidan ko'rsatilgan nominal tok I nom. normal kuchlanish U nom, normal P nom. quvvat qiymatlari elementlar pasportlarida berilgan nominal qiymatlardan yuqori bo'lsa, turli ko'ngilsiz voqealar, masalan, zanjirdagi elektr qurilmalar, apparatlar ishdan chiqishi yoki avariya ro'y berishi mumkin.
2. Salt ishlash rejimida elektr zanjirida iste'molchi yo'q bo'ladi, ya'ni Ru=0 . Bu holatda zanjirdagi kuchlanish manbaning E.YU.K. ga teng bo'ladi, U=E.
3. Qisqa tutashuv rejimida qutblari o'zaro qarshiliksiz ulangan holatda bo'ladi, qi sqa tutashuv toki manbaning qarshiligi bilan belgilanadi. Qisqa tutashuv holati yuz berganida, elektr manbai, zanjiridagi iste'molchi va o'lchov asboblarini qaytadan himoyalashda tez eruvchi himoyalash vositasi va avtomat ravishda himoyalovchi o'chirg'ichlar qo'llaniladi.
ELEKTR ENERGIYA MANBALARI
Elektr iste'molchilarini (qarshiliklarini) ulash chizmalari
Elektr energiya iste'molchilari ketma-ket, paralel yoki aralash ulangan bo'lishi mumkin.
Ketma – ket ulash
RЭ = R1 + R2 + R3 + … + Rn = ketma – ket ulangan hamma iste'molchilar orqali bir xil tok o'tadi.
Parallel ulash
I = I1 + I2 + I3 … + In parallel ulanganda xamma iste'molchilarda bir xil kuchlanish bo'ladi.

E’tiboringiz uchun raxmat