2-Mavzu: Fargona okrugi

XULOSA

Farg’ona tabiiy – geografik okrugi O’zbekistonning eng sharqida Tyanshan va Oloy tog tizmalari orasidagi Fargona vodiysida joylashgan. Bu okrugning atrofi tog’lar bilan o’ralgan.
Farg’ona okrugida bahor qisqa bo’lib, ob – havo tez –tez o’zgarib turadi, goh isib, goh sovib ketadi. Harorat ba’zan aprel oylarida + 27, + 36⁰ S gacha ko’tarilib. Ba’zan -3 – 5 gardusgacha pasayib ketishi mumkin. Bahorda ob –havoning bunday tez –tez o’zgarib turishi erta gullaydigan o’simliklarga salbiy ta’sir ko’rsatadi.
Farg’ona okrugida daryo va soylarning barchsi o’rab olgan tog’ tizmalaridan boshlanadi. Bu daryolarning ko’pchiligi Farg’ona vodiysida butunlay sug’orishga sarf bo’lib, Sirdaryoga yetib kela olmaydi. Okrugdagi eng katta va sersuv daryolar Norin, Qordaryo va Sirdaryodir.
Okrugning Sirdaryo vodiysida esa sho’rtob, allyuvial – o’tloq va botqoq tuproqlar mavjud. Okrugning adir bilan tutashgan qismlarida och yoki tipik bo’z tuproq bo’lib, vohani halqa kabi o’rab olgan.
Farg’ona okrugining adirlarga tutashgan yerlarida rang, qo’ng’irbosh, shaytonkovush kabi o’simliklar o’sadi. Ko’p yillik o’simliklardan oqquvrak, oq shuvoq, mingbosh. Ba’zan qizil burgan kabilar ham mavjud.
Okrugda eng ko’p uchraydigan hayvon turlaridan kalamush, qo’shoyoq, ko’rsichqon, bo’rsiq, bo’ri, tulki, jayra, ilon, kaltakesaklar, qushlardan esa chumchuq, chug’urchuq, so’fito’rg’ay; to’qay hayvonlaridan chiyabo’ri, g’oz, loyxo’rak, o’rdak va qirg’ovullar uchraydi.
Farg’ona okrugi o’z navbatida Markaziy Farg’ona va Adirlar deb ikkita tabiiy
geografik rayonga bo’linadi.
Vodiyning janubiy qismidagi adirlarni (So`x daryosidan g`arbda bo`lganini) Qoratog`, G`uzan, Burganney (So`x daoyosidan yuqoridagisini) Chimyon, Qopchigay, Naymon, Polvontosh, Janubiy Olamushuk kabi nomlar bilan tanishadi.
Markaziy Farg`ona tabiiy-geografik rayonining shimoliy qismidagi adirlar Digmay, Ispisor, Supatog`, Oqbel; Oqchop, Chust, Poge, Namangan, Maylisoy kabi nomlar bilan ataladi.
Iqlimiy xususiyatlariga ko`ra vodiyning shimoliy va janubiy qismidagi adirlar bir-biridan farq qiladi. Janubdagi adirlarda yozgi harorat shimoldagi (Quyoshga qaragan adirlarga nisbatan) adirlardan bir oz past, yog`in kamroq.