XX asrda pulning miqdoriylik nazariyasi hukmron nazariyaga aylandi. XX asrda miqdoriylik nazariyasining 2 xil ko‘rinishi paydo bo‘ldi. - XX asrda pulning miqdoriylik nazariyasi hukmron nazariyaga aylandi. XX asrda miqdoriylik nazariyasining 2 xil ko‘rinishi paydo bo‘ldi.
- Transaksion ( I.Fisher yaratdi)
- Kembridj.
- Kembridj variantini Alfred Marshal yaratdi. Ushbu nazariyani Pigu rivojlantirdi. Fisherdan farqli o‘laroq Marshal va Pigu tahlilni mikroiqtisodiy darajada amalga oshirdi. Ular asosiy e`tiborini xo‘jalik sub`ektlarining kassa qoldiqlarini o‘zgarishiga qaratdilar.
М =КPY - М =КPY
- K-pulning aylanish tezligi ammo bu tezlik xo‘jalik yurituvchi subèktlarning pul shaklidagi nominal daromadiga qarab o‘rganiladi. Fisherda pulning aylanishi tovarlar aylanishiga qarab belgilanadi. Kembridj variantidan shunday xulosa chiqadi: muomaladagi pul miqdori pulning aylanish tezligiga teskari proportsional. Pulning aylanish tezligi real kassa qoldiqlarining miqdori va ularning hisobidan qilingan xarajatlar nisbatiga bog‘liq bo‘lganligi sababli muomaladagi pul miqdorining o‘zgarishi pul shaklidagi nominal daromadning o‘zgarishiga bog‘liq.
- Kembridj variantida kassa qoldiqlarini shakllantirishning ikki xil varianti keltiriladi:
- -pulning qulay to‘lov vositasi.
- -ko‘zda tutilmagan holatlar munosabati bilan nominal daromadning bir qismini pulda saqlash.
- Pulning miqdoriylik klassik nazariyasi asoschilaridan biri – I.Fisher o’zining 1911- yilda nashr qilingan “Pulning xarid quvvati” kitobida pulga bo’lgan talabni aniqlash uchun quyidagi formulani keltiradi:
-
- M*V=P*Q
-
- Unda Fisher umumiy pul miqdori M (pul massasi) va ishlab chiqarilgan pirovard tovarlar va xizmatlarni sotib olishdagi yalpi xarajatlar P*Y o’rtasidagi bog’liqlikni tadqiq qilgan.
- Bunda P – baholar darajasi
- Q – yalpi ishlab chiqarish (yoki yalpi ichki mahsulot sifatida ishlatish mumkin)
- V – M va P*Q larni bog’lovchi o’zgaruvchini – pulning aylanish tezligi deb atash mumkin.
- Bozor iqtisodiyoti munosabatlari takomillashgan o’zini-o’zi tartiblab turuvchi tizim hisoblanmaydi;
- Faqat davlatning iqtisodiyotga aralashuvi ish bilan bandlikni eng yuqori darajaga oshirish va iqtisodiy o’sishni ta’minlashi mumkin;
- Davlatning ro’li, eng avvalo, u krizis davrida yalpi talabni oshirishi va shu bilan ishlab chiqarishni va investitsiyani faollashtirishi, ishsizlikni esa kamaytirishi lozim.
- Monetarizmning asosiy qoidalari quyidagilardan iborat:
- 1.Monetarizm nazariyasiga asosan-bozor-iqtisodiyoti-ichki barqaror tizim. Hamma salbiy holatlar davlatning iqtisodiyotga vakolatsiz aralashuvining natijasidir. Davlatning aralashuvini minimum darajagacha pasaytirish kerak.
- 2. Pul oqimi (muomaladagi pul massasi) va nominal YAIM o’rtasidagi korrelyatsiyaga nisbatan ancha uzviy ekanligi kuzatildi.
- Zamonaviy monetarizmning asoschisi amerikalik mashxur iqtisodchi olim, Chikago universitetining professori, Nobel mukofoti lauriyati M.Fridmandir. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, monetarizm nazariyasining rivojlanishida va uning yaxlit fikrlar oqimi sifatida shakllanishida shaxsan Milton Fridmanning xizmati juda kattadir.
- Davlatning bozor xo’jaligiga zarur
- Ish bilan bandlik yalpi talabga bog’lab
- Iqtisodiyot o’zi ishlab chiqarish va ish bilan bandlik darajasini o’rnatadi
- Pul massasi ishlab chiqarishga nisbatan xolis (yomon ham, yaxshi ham ta’sir etmaydi)
- Pul massasi – baholarning o’sishi va konyunkturaning o’zgarishi sababchisidir
- Asosiy muammo – inflyatsiya
- Barqaror pul siyosati zarur
- Byudjet kamomadi – talabni rag’batlantirish vositasi
- Byudjet kamomadi – inflyatsiya sababchisi
- Monetarizm – iqtisodiy muvozanat nazariyasi
E’tiboringiz uchun rahmat!
Do'stlaringiz bilan baham: |
