2-Mavzu: Suyuqliklarda bosimning uzatilishi. Reja

https://sibadi.org/upload/disser/galdin/galdin_dissertacija.pdf
Gidrozarb qurilmalari
Gidropnevmaticheskoe udarnoe ustroystvo xarakterizuetsya siklichnostyu funksionirovaniya – xolostыm xodom boyka, kotorыy zakanchivaetsya fazoy tormojeniya i rabochim xodom boyka [5, 50, 71, 116, 146]. Gidropnevmaticheskoe udarnoe ustroystvo sostoit iz trex kamer (polostey): pnevmoakkumulyatornoy, vzvodyaщey i slivnoy. Boek gidropnevmoudarnika sovershaet rabochiy xod i nanosit udar po instrumentu pod deystviem energii sjatogo gaza pnevmoakkumulyatora. 40 Pri rabochem xode boyka vzvodyaщaya polost soedinyaetsya so slivnoy pri pomoщi bloka upravleniya rabochim siklom. Osvobojdenie vzvodyaщey polosti ot jidkosti pri rabochem xode boyka gidroudarnika bыvaet dvux osnovnыx tipov [50, 71, 116, 146]: - s vыtesneniem jidkosti neposredstvenno v slivnuyu gidroliniyu; - s vыtesneniem jidkosti v osvobojdayuщuyusya slivnuyu polost. Gidroudarnыe mexanizmы pervogo tipa konstruktivno proщe i primenyayutsya pri neznachitelnoy energii udara, tak kak s uvelicheniem energii udara uvelichivayutsya rasxod rabochey jidkosti, ee skorost i poteri davleniya v slivnoy gidrolinii. Pri etom snijaetsya KPD udarnogo ustroystva [50, 71, 116, 146]. U gidroudarnыx ustroystv vtorogo tipa skorost jidkosti v slivnoy gidrolinii znachitelno snijaetsya, tem samыm uluchshayutsya energeticheskie parametrы gidropnevmoudarnikov [5 Na risunkax 2.3 – 2.4 privedenы sxemы gidropnevmoudarnikov s vыtesneniem rabochey jidkosti pri rabochem xode boyka neposredstvenno v slivnuyu gidroliniyu. Na risunkax 2.5 – 2.6 i risunke 2.9 privedenы sxemы gidravlicheskix udarnыx ustroystv dvoynogo deystviya. Na risunkax 2.7 – 2.8 privedenы sxemы gidropnevmoudarnikov s vыtesneniem rabochey jidkosti pri rabochem xode boyka v osvobojdayuщuyusya slivnuyu polost. Blok upravleniya rabochim siklom gidroudarnika predstavlen v vide gidroraspredelitelya. Pozitsii gidroraspredelitelya sootvetstvuyut: V – vzvodu boyka, T – tormojeniyu, R – rabochemu xodu boyka.
Suyuqlik ishtirokida harakat uzatadigan mexanizmlar ga gidravlik uzatmalar deyiladi. Qo‘llanilish prinsipiga qarab gidravlik uzatmalar hajmiy va gidrodinamik turlarga bo‘linadi. Hajmiy gidravlik uzatmalar hajmiy nasoslar yordamida ishlaydi. Bunday uzatmalar energiya boshqaruvchi valdan suyuqlik orqali statik bosim sifatida uzatilib , gidrodvigatelni ishga tushiradi. Hajmiy gidravlik uzatmalarda boshqaruvchi valga energiya statik bosim ko‘rinishida berilgani sababli uni ko‘pincha gidrostatik uzatma ham deyiladi. Gidrodinamik uzatmalar parrakli gidromashinalar yordamtida ishlaydi. Bu erda ish g‘ildiraklarining parraklari yordamida suyuqlikka berilgan dinamik bosim energiyasidan foydalaniladi. Gidrodinamik uzatmalar ba’zan turbouzatma deb ham ataladi. Bunga sabab ularda markazdan qochma nasos va gidravlik turbinalardan birgalikda foydalaniladi. Gidrodinamik uzatmalar bir oqimli va ikki oqimli bo‘lishi mumkin. Bir oqimli gidrodinamik uzatmalarda hamma quvvat gidrovlik g‘ildiraklar orqali uzatiladi. Ikki oqimli Gidrodinamik uzatmalar gidrodinamik uzatmalarda esa dvigatel quvvatining bir qismi gidravlik g‘ildiraklar orqali , ikkinchi qismi esa mexanik yo‘l bilan uzatiladi. Gidrodinamik uzatmaning harakat prinsipini quyidagi sodda sxemada tushuntiramiz (rasm) Nasos g‘ildiraklarni aylantirish bilan suyuqlik oqimiga energiya beriladi. Qo‘shimcha energiya olgan suyuqlik turbina g‘ildiragiga o‘tadi va olgan energiyasini turbinaga berib , ish suyuqligi nasosga qaytadi. Suyuqlikning bunday yopiq harakati nasos va turbina g‘ildiraklaridagi aylantiruvchi momentning uzatilishini ta’minlaydi. Aylanish momentining uzatilish uslubiga qarab gidrodinamik uzatmalar ikki turga bo‘linadi:

1. 
   gidromuftalar (rasm);
   
2. 
   gidrotransformatorlar (rasm) .
   

Mashinalarda gidromufta va gidrotransformatorlar alohida va turli kombinatsiyalarda qo‘llanilishi mumkin, ya’ni gidromufta va gidrotransformator, gidromufta hamda ikki yoki uchta gidrotransformator va boshqalar bilan birgalikda ishlatiladi. Gidrodinamik mufta yoki turbomufta rasmda ko‘rsatilgan Nasos va turbina g‘ildiraklari shtamplangan yarim shar shaklida tayyorlanadi. Nasos va turbina g‘ildiraklaridagi kuraklar ko‘pincha ichki sirtga radial joylashtirilgan bo‘ladi. Nasos g‘ildiragining aylanishi natijasida markazdan qochma kuch suyuqlikni strelka yo‘nalishida harakat qilishga majbur qiladi Suyuqlik turbina g‘ildiragiga o‘tganidan so‘ng uni harakatga keltirib , kamaygan energiya bilan yana nasos g‘ildiragiga qaytib keladi. Turbinga g‘ildiragining harakati esa etaklanuvchi valga beriladi. Giromuftalar uzatish soni 1 ga teng bo‘lgan gidrouzatmalarda ishlatiladi. Agar uzatish soni 1 dan farqli bo‘lishi zarur bo‘lsa , u holda har xil o‘lchamli nasos va turbina qo‘llaniladi. Turbina va nasoslarning o‘lchamlari har xil bo‘lganligi sababli yo‘naltiruvchi apparat qo‘llash zarurati tug‘iladi. Bunday qurilmaga gidrotransfarmatorlar deyiladi (rasm). Gidrotransformatorlarda dvigatel yordamida harakatga keltiriluvchi nasos g‘ildiragi 1 ish suyuqligi turbina g‘ildiragi 2 ga yo‘naltiradi. Energiyani turbinaga berib , suyuqlik qo‘zg‘almas kurak 3 li yo‘naltiruvchi apparat orqali nasosga qaytadi. Yo‘naltiruvchi apparatning qo‘zg‘almas kuraklari nasrs turbina orasidagi suyuqlikning harakat miqdori momentini o‘zgartiradi. Natijada turbinaning aylanish momenti va burchak tezligi mos ravishda o‘zgaradi. Gidrodinamik uzatmalar katta energiya sig‘imiga ega bo‘lib, kinetik imkoniyatlari deyarli cheklanmaganligi tufayli ular mashinasozlik texnikasining turli sohalariga keng qo‘llanilmoqda. Bunda dvigatel bilan kuch uzatmasi orasida bikr bog‘lanish yo‘qligi sababli dvigatel va uzatma qismlari zarbga uchramaydi. Gidravlik uzatmalar mashinani turgan joyidan siljishida va tezlikni o‘zgartirish natijasida hosil bo‘ladigan keskin silkinishlarini kamaytiradi, bu esa mashinaning chidamliligini oshiradi, , xizmat qilish vaqtini uzaytiradi. Hajmiy gidrouzatmalar hajimiy gidromashinalar yordamida mexanik energiyani





uzatish va o‘zgartirish uchun mo‘ljallangan Hajmiy nasos va gidrodvigateldan tuzilgan qurilma hajmiy gidrouzatmaning prinsipial asosi hisoblanadi. Hozirgi vaqtda metallga ishlov beradigan deyarli hamma zamonaviy stanoklar hajmiy gidrouzatma bilan ta’minlangan. SHuningdek, paxta zavodlarida tola toylovchi gidropresslar ham gidrouzatmalar yordamida harakatga keladi. –rasmda porshenli gidrouzatmaning sxemasi –nasos porshen 1 ning ilgarilama –qaytma harakatini kuch silindrdagi porshen 2 ning ilgarilama –qaytma harakatiga aylantiruvchi qurilmaning prinsipial sxemasi ko‘rsatilgan. Porshen 1 strelka a bilan ko‘rsatilgan yo‘nalishda harakat qilganda suyuqlik kanal 3 bo‘ylab keladi va porshen 2 ni bosadi va uni v strelka bilan ko‘rsatilgan yo‘nalishda siljitadi. Porshen 2 ning boshqa tomonidagi silindrda bo‘lgan suyuqlik kanal 4 dan chiqib ketadi. Porshen 1 strelka v yo‘nalishi bo‘ylab harakat qilganda porshen 2 va u bilan bog‘liq bo‘lgan stol teskari yo‘nalish bo‘yicha harakat qiladi.
Nasos stansiyalarini loyihalashning sodda sxemasi.